Bedreiging voor het klimaat? – Ons brein!

Gepubliceerd op 13-03-2017 om 07:57

Bedreiging voor het klimaat? – Ons brein!

13 maart 2017 – De grootste obstakels op weg naar meer duurzaamheid zijn niet technologisch van aard; ze zitten in ons hoofd en hart. Dat concludeert Scientias in een interview met de Noorse psycholoog Per Espen Stoknes.

Uit het artikel van Scientias
‘(…) Waarom komen we niet in actie, terwijl zoveel wetenschappers het eens zijn over klimaatverandering? Stoknes legt uit waarom we zo passief zijn: “Het enerzijds weten dat er iets aan de hand is, maar er niks aan (kunnen) doen leidt tot een innerlijk conflict, ook wel cognitieve dissonantie genoemd. Dit effect treedt op wanneer gedrag, emotie en cognitie (kennis) niet op één lijn liggen, en is een van de belangrijkste redenen dat veel mensen klimaatverandering negeren, bagatelliseren, of ontkennen.” (…)
We stoten allemaal CO2 uit bij diverse bezigheden (gedrag). We weten dat CO2 klimaatverandering veroorzaakt (kennis). Dit besef is oncomfortabel, want niemand wil doelbewust de aarde kapotmaken (emotie). Als schone alternatieven echter moeilijk te vinden zijn, verandert ons gedrag niet en blijven we in deze spagaat, tenzij we ons denken aanpassen aan onze acties.

*Per Espen Stoknes: ‘Ontkenning is zelfverdediging’*

Stoknes: “We proberen bijvoorbeeld ons schuldgevoel te verminderen door te zeggen dat onze voetafdruk wel meevalt, vergeleken met die van de VS of China, of van fossiele brandstofbedrijven. Of we gaan twijfelen aan de feiten: ‘Vorige week heeft het nog gesneeuwd. Zo hard gaat het toch niet met die opwarming?’ Of je installeert LED-lampen in je huis om vervolgens met een schoon geweten in het vliegtuig te stappen voor een vakantie in Thailand. Of, de meest extreme vorm, je gelooft niet dat er überhaupt zoiets is als klimaatverandering of dat mensen het veroorzaken.” Deze ontkenning komt niet voort uit domheid, maar is een zelfverdedigingsmechanisme tegen het innerlijk conflict dat anders op zou treden. (…)
[De Nederlandse klimaatpsycholoog Manu Busschots:] “Onderzoek uit 2016 laat zien dat 74% van de Nederlanders zich zorgen maakt over het klimaat. De groep die daadwerkelijk actie onderneemt is alleen veel kleiner dan dat.” Kijkend naar hoe de Nederlandse bevolking staat ten opzichte van het klimaat, is de verdeling als volgt:

(…) Een belangrijke reden dat we het klimaat als een onoplosbaar probleem zien, komt door hoe het wordt gecommuniceerd. Stoknes: “80% van de nieuwsberichten over het klimaat beschrijft onheilspellende gebeurtenissen zoals natuurrampen. Dat roept angst en verlamming op en leidt tot hopeloosheid of ontkenning, omdat het voelt alsof we er niks meer aan kunnen doen. Slechts 2% van het nieuws gaat op een positieve manier in op het klimaat en beschrijft mogelijkheden en kansen.” Als we op een andere manier over het klimaat zouden communiceren, is het veel gemakkelijker en logischer om actie te ondernemen. (…)’

Stoknes geeft in het artikel een aantal suggesties:

De wetenschappers moeten veel duidelijker over het klimaat communiceren (hij maakt het KNMI daarvoor een compliment).
Maak de beste keuze aantrekkelijk of standaard: ‘nudging’ (voorbeeld: standaardinstelling printers op tweezijdig).
Maak het makkelijk (dakisolatie steeg enorm in Engeland toen bij de subsidie ook een verhuisbedrijf werd aangeboden voor het tijdelijk leeghalen van de zolder).
Oplossingen vragen nu vaak opofferingen. Zet de voordelen voorop.
Duurzame auto’s, isolatie, zuinige apparaten zijn vaak duur. Presenteer de winst heel duidelijk.
Gebruik de sociale omgeving. De invloed van de omgeving is groot.
Doorbreek de stilte.

Video over analyse van Stoknes (8’01”)

College van Stoknes
The USC Schwarzenegger Institute and the USC Environmental Student Assembly host author and organizational psychologist Per Espen Stoknes, PhD, who discusses his book: What We Think About When. (College duurt ruim 1 uur)