Begroting EZ: Wat er níet in staat

Gepubliceerd op 16-09-2015 om 16:45

De beoogde CO2-opslag Barendrecht (maar die er niet kwam)

COMMENTAAR – 16 september 2015 – Bij begrotingsstukken van departementen is het soms zeker zo informatief om te kijken wat er níet in staat. Wij missen in ieder geval de gasrotonde en de acties om alsnog CO2-opslag te beginnen.

De Gasrotonde
Nederland moest de gasrotonde worden voor Noordwest Europa. We zouden met een geraffineerde combinatie van diensten (productie, doorvoer, opslag, handel en kennis) een vooraanstaande positie in de gaswereld moeten kunnen behouden, óók als Slochteren minder oplevert.
De Gasrotonde was sinds 2005 een speerpunt in het beleid van achtereenvolgende kabinetten. Het zou helpen onze eigen gasvoorziening veilig te stellen, we zouden een belangrijke rol kunnen spelen in de Europese gasvoorziening en het zou ons economisch geen windeieren leggen. Er moesten LNG-terminals komen, gasopslagen en import- en exportleidingen.
Een onderzoek van de Brattle Group veronderstelde in 2010 dat een succesvolle gasrotonde tot 2020 wel meer dan € 20 mrd aan extra economische activiteiten zou kunnen opleveren (en 136.000 banen).
Maar er kwam ook veel kritiek. In 2012 bijvoorbeeld van de Algemene Rekenkamer. Die stelde dat de Nederlandse regering miljarden in de gasrotonde heeft geïnvesteerd zonder van tevoren goed te onderzoeken of dat wel nut heeft. Tot 2014 investeerden de staatsbedrijven Gasunie en Energie Beheer Nederland meer dan € 8 mrd. Daaronder o.a. de aankoop van een deel van het Duitse gasnet, waarop Gasunie al bijna € 2 mrd heeft moeten afschrijven.
Andere critici zeiden dat het Nederland nooit kan lukken gasrotonde te worden als Duitsland, België en Engeland dat ook willen.
En misschien nog belangrijker: als de EU een energie-unie wil dan is te verwachten dat zo’n rotonde een Europese aangelegenheid wordt.
Het was de laatste tijd al wat stil geworden rond de ambitie van Nederland om gasrotonde te worden. Het is veelzeggend dat in de nu voorliggende begroting van EZ het woord gasrotonde zelf niet eens meer voorkomt.
.
In gang zetten van Carbon Capture and Storage (CCS) in 2016
CCS staat wel in de EZ-begroting (pag. 80): ‘(…) Om op de lange termijn te komen tot een volledig duurzame energievoorziening zal afvang, gebruik en opslag van CO2 (CCS) onvermijdelijk zijn. CCS kan worden toegepast bij de industrie en ook bij gas- en kolencentrales. De rijksoverheid heeft het initiatief genomen voor een lange termijn visie over CCS. De visie CCS is een bouwsteen voor het Energierapport 2015. De relevante acties uit deze visie CCS zullen in 2016 in gang worden gezet. De rijksoverheid heeft reeds eerder toegezegd € 150 mln aan cofinanciering bij te dragen aan het grootschalige CCS demonstratie-project ROAD. Het gaat hierbij om het afvangen van CO2 bij de nieuwe E.ON kolencentrale op de Maasvlakte die vervolgens buiten de kust in een leeg gasveld wordt opgeslagen. Begin 2016 zal er door de initiatiefnemers een definitief investeringsbesluit worden genomen. (…)’
Maar iets heel belangrijks staat er niet in: hoe de weerstand tegen CCS opgeruimd kan worden. Daar zal ongetwijfeld een kostbare campagne voor nodig zijn. De welhaast te verwachten mislukking van de proefopslag in Barendrecht (in een dichtbevolkt gebied dat al zwaar bezocht is door Pernis) zal zijn sporen hebben nagelaten in heel Nederland. Dat CCS ‘onvermijdelijk’ is zou best eens waar kunnen zijn. Maar als dan in 2016 ‘relevante acties’ in gang gezet moeten worden, zou je daar toch nu iets over in de begroting moeten kunnen vinden.