‘Een CO2-vrije samenleving kan per Nederlander € 100 per maand (of meer) kosten’
10 mei 2016 – Martien Visser kijkt met rapporten in de hand naar de kosten van klimaatmaatregelen. En dat is schrikken. Wanneer we niet de meest kosteneffectieve maatregelen nemen kunnen de kosten onbetaalbaar hoog worden. En allerlei beleidsadviezen kunnen vanwege de kosten zo de prullenbak in.
.
Klimaat kost koopkrachtverlies van € 100 per maand per Nederlander. Of nog meer.
Martien Visser: ‘De Nederlandse CO2-emissie bedraagt jaarlijks circa 200 miljoen ton. Dat is 1 ton per Nederlander per maand. Dus wanneer klimaatmaatregelen €100/ton vermeden CO2-emissie kosten, dan levert elke Nederlander in een CO2-vrije samenleving €100 per maand aan koopkracht in. Niet leuk, maar maatschappelijk nog juist verteerbaar. Stel echter dat we voor CO2-reductie €250/ton gaan uitgeven; een gezin met twee kinderen verliest dan maandelijks €1000 aan koopkracht!’
Martien Visser is lector energietransitie & netintegratie, Hanzehogeschool Groningen. In een opiniebijdrage op Energiepodium.nl is hij aan de slag gegaan met de consequenties van het ‘Rapport IBO kostenefficiëntie CO2-reductiemaatregelen’ dat op 9 april verscheen. Het interdepartementale beleidsonderzoek (IBO) kreeg vooral aandacht omdat het voor het kabinet aanleiding was om de sluiting van nog twee kolencentrales te overwegen. Martien Visser is verbaasd dat het cijferwerk van het IBO nauwelijks aandacht kreeg.
Visser: ‘Voor alle onderzochte klimaatmaatregelen zijn de kosten per ton vermeden CO2-emissie in kaart gebracht. Vervolgens zijn de klimaatmaatregelen gerangschikt van goedkoop naar duur. (…) De onderzochte klimaatmaatregelen scoren zeer verschillend. In een aantal gevallen is CO2-reductie (vrijwel) gratis. Een voorbeeld is energiebesparing in de industrie. De investeringen verdienen zich dan al terug via de lagere energierekening en de CO2-reductie is mooi meegenomen. Andere klimaatmaatregelen kosten vele honderden euro’s per ton vermeden CO2-emissie. De fiscale stimulering van elektrische auto’s is het duurste: die kost maar liefst €1000/ton.’
Grote kostenverschillen voor de verschillende klimaatmaatregelen
Wanneer we naar de kosten van klimaatmaatregelen kijken en naar hun effect – en Visser maakt de noodzaak daarvan zeer duidelijk – dan moet je concluderen dat heel wat beleid heroverwogen moet worden.
Visser: ‘(…) Er is in 2030 een keur van technologieën beschikbaar, waaronder zon, biomassa en wind, die minder kosten dan €100/ton. Dat is een belangrijk gegeven, want wanneer we voor die prijs CO2-vrije energie kunnen produceren, hoeven we ons in minder in allerlei dure bochten te wringen om onze consumptie te verminderen.
Geen verrassing is dat het sluiten van alle kolencentrales (€30-60/ton) eveneens goed scoort op de CO2-klimaatladder.
Wel verrassend, althans voor mij, is dat kernenergie goed uit de analyse komt. (…)
Afvang en opslag van CO2 (CCS) scoort nog beter, vooral in de procesindustrie. Ongelooflijk eigenlijk, dat CCS in ons land niet van de grond komt. Nederland heeft werkelijk alle troeven in huis, en ook alle reden, om CCS snel te ontwikkelen en vervolgens ook Europees en mondiaal uit te rollen.
De isolatie van woningen en gebouwen blijkt nuttig. De lokale afspraken om huurwoningen gemiddeld label B te maken kosten €70/ton. Echter, dat beleid moet je met je verstand uitvoeren. Een verplichting om elke huurwoning minimaal label B te maken kost maar liefst €250/ton. En een verplichting om alle koopwoningen binnen 2 jaar na de verhuizing op minimaal label C kost eveneens €250/ton. De huidige STEP-regeling, waarbij verhuurders subsidie krijgen als ze drie labelstappen of meer realiseren, blijkt zelfs meer dan €500/ton te kosten.
De maatschappelijke kosten van warmtelevering bedragen €700/ton. Warmtelevering is daarmee een van de minst effectieve klimaatmaatregelen die door het IBO-team zijn geanalyseerd. Volgens sommigen zal straks 25% van alle woningen zijn aangesloten op een warmtenet. Het IBO-team schetst een heel andere toekomst. Groen gas, al dan niet gecombineerd met warmtepompen, is een stuk aantrekkelijker! (…)’
Het advies van de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur kan de prullenbak in
Martien Visser: ‘Het RLI advies “Rijk zonder CO2” pleit voor een logische, gefaseerde aanpak waarbij we tot 2050 eerst de gebouwde omgeving, dan de elektriciteitsector, dan de transportsector, en tot slot de industrie CO2-vrij maken. Op basis van het IBO-rapport doe je dat niet. De meest efficiënte klimaatmaatregelen zijn te vinden in de industrie, dan in de power sector, dan in de gebouwde omgeving en tot slot in de transportsector. Exit logica RLI.’
Veel meer aandacht aan de industrie geven
Visser: ‘Natuurlijk, de industrie heeft wel wat anders aan haar hoofd. Bovendien hebben ze vaak geen geld beschikbaar om energiezuiniger te worden en CO2 te besparen. Maar daar zijn toch wel oplossingen voor te verzinnen? Kunnen we er geen SDE-subsidie voor inzetten? Of, voor mijn part, de netwerkbedrijven deze investeringen laten doen? Het maatschappelijk belang is groot: een succesvolle energietransitie vereist dat we op onze centjes letten en economisch slim te werk gaan! ‘
Pleidooi voor veel meer aandacht voor de kosten van maatregelen
Visser: ‘We wisten al dat een CO2-vrije samenleving technisch haalbaar is. Het IBO rapport schetst dat het ook economisch mogelijk is, mits we kiezen voor de meest efficiënte klimaatmaatregelen. Het IBO-rapport verschaft daarover veel inzicht en reikt nuttige handvatten aan. Ik beveel daarom dit rapport, met de bijlage, van harte bij u aan. En tevens de oproep om in het vervolg bij elke voorgestelde klimaatmaatregel door ECN en PBL na te laten rekenen wat haar maatschappelijke effectiviteit is, uitgedrukt in €/ton vermeden CO2.’
Bronnen
Energiepodium, 9 mei 2016: Succesvolle energietransitie vereist dat we op de centjes letten
IBO-rapport, 9 april 2016: Rapport IBO kostenefficiëntie CO2-reductiemaatregelen (pdf, 88 pag.)
Kamerbrief van staatssecretaris Dijksma en minister Kamp met hun reactie op het IBO-rapport, 9 april 2016
Advies Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur, september 2015: Rijk zonder CO2. Naar een duurzame energievoorziening in 2050
Zie ook
FluxEnergie, 9 april 2016: Kabinet overweegt sluiting van nog twee kolencentrales
