Gaat Europa ‘ja’ zeggen tegen een slecht ETS-akkoord?

12 december 2016 – De handel in CO2-uitstootrechten voor de industrie helpt het klimaat helemaal niet. Alleen de industrie wordt er beter van. De Correspondent analyseert waarom ‘dé oplossing voor het klimaatprobleem’ vooralsnog nauwelijks werkt.

Het is een verhaal van De Correspondent met een waarschuwing, want donderdag stemt de milieucommissie het Europese Parlement over reparaties in het EU Emissions Trading Scheme (EU ETDS). Begin volgend jaar is er een plenaire stemming van het Europees Parlement.
In oktober stemde de industrie-commissie van het Europees Parlement al in met de reparaties.
Critici zeggen dat de voorliggende reparaties slechts niet-werkende lapmiddelen zijn. En dat terwijl een goed functionerende ETS van groot belang is.

ETS als hoeksteen van het EU-klimaatbeleid
In de woorden van de Europese Commissie: ‘The EU emissions trading system (EU ETS) is a cornerstone of the EU’s policy to combat climate change and its key tool for reducing greenhouse gas emissions cost-effectively. It is the world’s first major carbon market and remains the biggest one.’

De schoonheid van het eenvoudige idee
Tomas Vanheste zet voor De Correspondent op een rij waarom die hoeksteen tot nu toe niet werkt. Maar eerst schetst De Correspondent de schoonheid en eenvoud van het ETS-idee: ‘(…) Voor wie niet weet hoe het werkt: de gedachte is simpel. Rechten op uitstoot worden geveild. Door de totale hoeveelheid beschikbare emissierechten elk jaar te laten krimpen, loopt de prijs voor de vervuilers gestaag op. Zodat ze gedwongen zijn hun productieproces almaar schoner te maken. Zo komt het beloofde land van een wereld waarin we nauwelijks meer broeikasgassen uitstoten tegen 2050 in zicht. En is het mogelijk de opwarming van de aarde tot 2 graden te beperken en de planeet enigszins leefbaar te houden. Maar hoe prachtig eenvoudig het idee ook klinkt, in de praktijk werkt het bar slecht. (…)’

Maar er gaat veel mis
En dit gaat er in de ETS-praktijk mis:

• Er zijn veel te veel uitstootrechten, waardoor de prijs nu al gedaald is tot vier euro per ton. 57% van de rechten wordt geveild, de rest wordt gratis uitgedeeld. En in het ‘reparatievoorstel’ blijft het aantal gratis rechten nog steeds veel te hoog.
• De industrie kan in de praktijk bijna kosteloos CO2 uitstoten.
• De bestrijding van het gevaar van ‘carbon leakage’ bedreigt het systeem (carbon leakage is dat een industrie vanwege de uitstootrechten uit Europa wegvlucht – daar schiet de wereld niet veel mee op omdat bijvoorbeeld de staalproductie in Europa schoner is dan die in pakweg China). Die kwetsbare sectoren krijgen gratis extra rechten. Maar uit onderzoek is gebleken dat een flinke stijging van de uitstootprijs nauwelijks effect zou hebben op de concurrentiekracht van Europese bedrijven. De Correspondent: ‘(…) En het wordt nog gekker. Volgens een berekening van Carbon Market Watch heeft de zware industrie in Europa tussen 2008 en 2015 vijfentwintig miljard verdiend aan emissiehandel. Door overtollige, gratis verkregen rechten door te verkopen. En door de prijs van die rechten, waar ze dus zelf niets voor hebben betaald, aan de klanten door te berekenen. (…)’
• Het aantal uitstootrechten moet elk jaar verder dalen, dat is essentieel in het ETS-systeem. De Europese Commissie stelt voor vanaf 2021 elk jaar 2,2% minder uitstootrechten toe te staan. Maar nu al is zeker dat dat niet genoeg is om de klimaatdoelen te kunnen halen. Het moet sneller dalen, vindt bijvoorbeeld ook de elektriciteitsindustrie.
• Dan is er nog een discussie over de omvang van de uitstoot bij de start in  2020. Oorspronkelijk werd die gesteld 1,8 miljard ton maar door de economische crisis zal de uitstoot in 2020 niet boven de 1,4 miljard uitkomen. Moet dat dan ook niet het startpunt zijn?

Wordt het een slecht akkoord van twee grote fracties?
Hoe liggen de kaarten in het Europees Parlement? De Correspondent maakt duidelijk dat het niet eenvoudig wordt tot een steviger ETS-systeem te komen:
‘(…) De christendemocraten, niet alleen de grootste fractie, maar ook een gezelschap dat traditioneel sympathiek tegenover de verlangens van de industrie staat. Het enige waar de christendemocraten over willen praten, is het schrappen van rechten, zegt Bas Eickhout (GroenLinks), die als corapporteur betrokken is bij de onderhandelingen. Ook Gerben-Jan Gerbrandy (D66) zegt dat ze ‘bijna niks willen.’

De sociaaldemocratische fractie typeren ze allebei als intern verdeeld. ‘Een flink deel van hen staat onder druk van vakbonden die eerder bang zijn voor banenverlies dan voor klimaatverandering, wat ze als een probleem voor de verre toekomst beschouwen. Onzin, als je ziet wat er nu al op de Noordpool gebeurt,’ zegt Gerbrandy.

Hij hoopt dat de stemming ook op 15 december niet zal doorgaan en dat er meer tijd is om te zoeken naar een doordacht geheel dat niet zo lek als een zeef is. ‘Anders vrees ik dat we dan uitkomen op een vrij slecht akkoord tussen de twee grote fracties.’ (…)’

Bronnen
De Correspondent, 7 december 2016: Van dé oplossing voor het klimaatprobleem wordt vooralsnog alleen de industrie beter  (Alleen voor leden. Lidmaatschap € 6 per maand)
Zie ook
FluxEnergie, 17 oktober 2016: Europees Parlement stemt in met hervorming emissiehandelssysteem
FluxEnergie, 15 juli 230126: EU ETS – Commissie Europees Parlement: ‘Hele systeem moet op de schop’