Zuid-Nederland en Twente: jodiumpillen voor nucleaire calamiteit

10 maart 2016 – Minister Schippers (Volksgezondheid) heeft besloten dat iedereen die jonger is dan 18 jaar of zwanger en binnen een straal van 100 km van een kerncentrale woont jodiumtabletten krijgt. Dat geldt voor bijna heel Zuid-Nederland en Twente.

Op dit moment heeft iedereen die binnen 10 km van de Nederlandse kerncentrale Borssele woont of binnen 20 km van de Belgische centrales in Doel  en jonger is dan veertig jaar al jodiumtabletten gekregen in het kader van de al bestaande regeling.
Die regeling wordt uitgebreid: alle jongeren onder de achttien jaar en zwangeren die binnen 100 kilometer van een kerncentrale wonen, krijgen jodiumtabletten.
Binnen de 100 km-grens staan ook de Belgische centrales in Tihange en de Duitse centrale bij Emsland (dichtbij Twente). Dat betekent dat bijna heel Limburg, Noord-Brabant, Zeeland, het zuidelijke deel van de Randstad en Twente onder de nieuwe regeling gaan vallen.
Minister Schippers zal de Tweede Kamer binnenkort informeren over de concrete uitwerking van de nieuwe regeling.

Uit de brief van minister Schippers
‘(…) De afgelopen periode heb ik met vertegenwoordigers en deskundigen van onder andere veiligheidsregio’s, apotheken, scholen en andere departementen gesproken over de haalbaarheid van verschillende mogelijkheden voor de distributie van jodiumtabletten in de nieuwe (grotere) voorbereidingszones.
In de eerste ringen rond de kerncentrales heb ik al eerder tabletten beschikbaar gesteld aan veiligheidsregio’s voor predistributie aan burgers. De tabletten worden dan al uitgedeeld aan omwonenden terwijl er geen directe dreiging is van een incident waarvoor de tabletten nodig zijn. Zeeland heeft predistributie uitgevoerd tot 10km rond de kerncentrale in Borsele en 20km rond Doel (conform de oude interventiewaarden). Twente heeft dit ook gedaan voor de ring rond de kerncentrale in het Duitse Emsland. Daarmee zijn de meeste mensen die tot de doelgroep behoren in de eerste ringen voorzien van jodiumtabletten. Het gaat in de eerste ringen om mensen tot 40 jaar en zwangere vrouwen (voor het ongeboren kind). Boven een leeftijd van 40 jaar bestaat er op basis van wetenschappelijk onderzoek geen meerwaarde van het slikken van jodiumtabletten. Na overleg met de betrokken partijen gaat mijn voorkeur voor de tweede ring (tot 100 km) uit naar een combinatie van predistributie en distributie op het moment van een verwachte uitstoot van radioactief jodium. De doelgroep in de 100 km zone betreft mensen tot 18 jaar en zwangere vrouwen. De schildklier van (ongeboren) kinderen is gevoeliger voor radioactief jodium, waardoor ook op grotere afstand, bij een geringere blootstelling, jodiumtabletten effectief kunnen zijn. Ik heb opdracht gegeven om samen met de betrokken partijen een distributie- en implementatieplan op te stellen. Dit plan zal zoveel mogelijk aansluiten bij reeds bestaande distributiepunten, zoals apotheken en GGD’en. Ik zal u op de hoogte houden van de voortgang.
Op verzoek van het bestuur van de Veiligheidsregio Zuid-Limburg zijn rond de kerncentrale in het Belgische Tihange ook decentrale voorraden aangelegd en afspraken gemaakt met apotheken over distributie voor het geval dat een uitstoot van radioactief jodium wordt verwacht. Ik kan andere regio’s tabletten leveren vanuit een landelijke voorraad voor distributie in de tweede ring als daar aanleiding voor is. In mei 2016 ontvang ik een extra voorraad jodiumtabletten om uitvoering te kunnen geven aan het plan van aanpak voor de distributie in de tweede ring. (…)’

‘Vals gevoel van veiligheid’
WISE, het anti-kernenergie platform, heeft op de maatregel al gereageerd. ‘Het biedt een vals gevoel van veiligheid’.

Uit de reactie van WISE
‘(…) Bij een kernramp komt er onder andere radioactief jodium vrij. Via de ademhaling, de huid of de inname van besmet eten en drinken komt het in het bloed terecht. De schildklier slaat het radioactieve jodium op. Dat vergroot de kans op schildklierkanker. Vooral baby’s en jonge kinderen lopen een groot risico. Dat is voor de overheid de reden om ‘preventief’ jodiumtabletten te verstrekken. De schildklier maakt namelijk geen verschil tussen radioactief jodium en gewoon jodium. Door de schildklier met gewoon jodium vol te proppen, zorgen je er voor dat er geen radioactief jodium meer bij kan. Het is net zoals een spons vol zuiver water die geen vuil water meer kan opnemen. De radioactieve jodiumdeeltjes worden dan gewoon via de urine en de stoelgang uit het lichaam verwijderd. Jodiumtabletten bieden geen bescherming tegen alle andere radioactieve stoffen die bij een groot ongeluk in een kerncentrale vrijkomen. Dat zijn er tientallen. Daar kun je je niet effectief tegen beschermen. Eigenlijk helpt het alleen om snel weg te gaan uit besmet gebied: evacuatie dus. Het verstrekken van jodiumtabletten door de overheid kan de burger het idee geven dat je je kunt beschermen tegen radioactieve stoffen. (…)’
De jodiumtabletten zijn het meest doeltreffend als ze worden ingenomen juist voor of zo gauw als mogelijk na een lozing met radioactief jodium. Het innemen van jodiumtabletten moet alleen gebeuren als je zeker weet dat er ook daadwerkelijk radioactief jodium is ontsnapt. Dit moet bevestigd zijn door een autoriteit. Dus als je hoort dat er een ernstig ongeluk heeft plaatsgevonden in een kerncentrale moet je eerst de analyses afwachten. Is er alleen radioactief jodium ontsnapt (en dat kan niet zo zijn) dan neem je je pillen in en blijf je waar je bent. Als je het nog niet weet, of je hoort dat er meerdere radioactieve stoffen zijn ontsnapt, (en dat is altijd het geval) neem je je pillen en maak je dat je zo snel mogelijk wegkomt. (…)’

Bronnen
Brief van minister Schippers aan de Tweede Kamer, 8 maart 2016 (zie pag. 5)
Eindhovens Dagblad, 10 maart 2016: Jodiumpillen voor groot deel Zuidoost-Brabant vanwege kerncentrale 
1Limburg, 10 maart 2016: Jodiumpillen voor jongeren en zwangeren vanwege Tihange
WISE, 10 maart 2016: Jodiumtabletten – vals gevoel van veiligheid