Klimaat: ‘We hebben nog één kans het goed te doen’

Margaret Atwood: ‘We hebben nog één kans het goed te doen’

19 oktober 2015 – De Canadese schrijfster en activiste Margaret Atwood schreef een essay over klimaatverandering en energietransitie. Een somber en tegelijk optimistisch verhaal, in het Nederlands gepubliceerd in de Groene Amsterdammer. Lezenswaardig voor doemdenkers én klimaatontkenners!

Margaret Atwood schildert ons egocentrisme als grote bedreiging. ‘Als er geen wetten zijn die ons dwingen om energie te besparen, zullen de meeste mensen dat niet doen, want waarom zou je offers brengen terwijl je buurman dat niet doet? Door het ontbreken van eerlijke en afdwingbare energiebesparende maatregelen worden gewetensvolle burgers bestraft en de gewetenlozen verrijkt. In het bedrijfsleven zorgt de marktwerking ervoor dat de meeste bedrijven maximale rijkdom proberen te vergaren met de aanwezige hulpbronnen zonder acht te slaan op de consequenties. Waarom zou je van mensen of bedrijven verwachten dat ze zich anders gaan gedragen tenzij ze er duidelijk profijt van kunnen trekken?’
Tegen die achtergrond schetst Atwood een drietal mogelijke scenario’s.
Scenario Een is het groene scenario (‘Naast hydro-, zonne-, wind- en golfslagenergie, geothermische energie en energie uit emissievrije kolencentrales gebruiken we vrijwel ongevaarlijke kernenergie.’)
Scenario Twee is het zwarte scenario van een wereld die niet op rijd omschakelde: een wereld die stil valt, vol onbruikbare auto’s en vliegtuigen, oorlogen, voedselrellen, en nog zwartere zaken. Atwood: ‘Scenario Twee is extreem en bovendien onwaarschijnlijk, maar het onthult wel de waarheid: we zijn verslaafd aan olie en zonder olie kunnen we weinig beginnen. En omdat de olie uiteindelijk onherroepelijk op zal raken, en goedkope olie toch al iets uit een ver verleden is, zouden we veel tijd, moeite en geld moeten investeren in alternatieve energiebronnen. Helaas zijn wij net als alle andere soorten op aarde conservatief: we veranderen pas als we ertoe worden gedwongen.’
Atwood schetst ook nog een Scenario Drie, waarin een deel van de wereld (de rijke landen) wel omschakelt en een ander deel niet. Uiteindelijk ook een zwart scenario,

Atwood is behoorlijk fel over wie nu nog ‘klimaatontkenner’ is. ‘Als reactie op ons toenemende bewustzijn van dergelijke gevolgen heeft er een verschuiving plaatsgevonden van de publieke en politieke opinie, maar die verschuiving is niet universeel. Sommigen zien de situatie onder ogen maar halen hun schouders op en gaan door met hun gewone leventje onder het motto ‘Wat kan ik daaraan doen?’ Anderen worden er alleen maar wanhopig van. Maar alleen degenen die hun hoofd nog steeds zó stevig in het zand gestoken houden dat ze door hun achtereind moeten praten, blijven ontkennen dat de realiteit aan het veranderen is.’

151019-MorrisAtwood attendeert op het boek Foragers, Farmers and Fossil Fuels: How Human Values Evolve van Ian Morris (Princeton University Press). Ian Morris is niet al te opgewekt: ‘Als we het niet redden, gaan we allemaal ten onder: we hebben maar één kans om het goed te doen’.
Atwood: ‘Kunnen we ons energiesysteem veranderen? Kunnen we dat zo snel dat we er niet door ten onder gaan? Zijn we slim genoeg om levensvatbare plannen te bedenken? Hebben we de politieke wil om die plannen ten uitvoer te brengen? Zijn we in staat om na te denken over de lange termijn, of realiseren we ons – net als de kreeft in de pan water die langzaam aan de kook wordt gebracht – pas dat we in gevaar verkeren als het te laat is?’
Atwood noemt een paar voorbeelden die haar de hoop geven dat het de wereld toch kan lukken:
  • Het gevaar van de kernwapens hebben we in die zin weten te keren, dat we onszelf niet hebben opgeblazen.
  • We hebben de vergiftiging door ddt weten te keren.
  • We hebben het gat in de ozonlaag weten te stoppen.

‘(…) Er zijn veel slimme mensen die zich over de problemen buigen, en er worden veel nieuwe technieken ontwikkeld. (…) Intussen, houd moed: er zijn tijden dat homo sapiens zijn dubbelplus voor intelligentie heeft verdiend. Laten we hopen dat een van die tijden op het punt van aanbreken staat. (…)’

Bronnen
De Groene Amsterdammer, 14 oktober 2015: Eén kans om het goed te doen (via Blendle)
Over Margaret Atwood
Over Ian Morris
Bestellen: Foragers, Farmers and Fossil Fuels: How Human Values Evolve (Ian Morris) $ 20,97, één hoofdstuk als pdf ter inzag

Onderwerpen: ,

Auteur: Redactie

Reageren op dit artikel is niet mogelijk.