PvdA – ‘Joop den Uyl hield nationalisatie Gronings gas tegen’

13 maart 2017 – Na de ontdekking van het Groningse aardgas in 1959 gingen er meteen stemmen op om de gaswinning te nationaliseren. PvdA-leider Joop den Uyl hield dat tegen (‘Nationalisatie is economische dwaasheid’). De website Co2ntramine dook in de geschiedenis van de ingewikkelde ‘gasgebouw’-constructie en stootte op de bijzondere rol van de PvdA.

Uit het artikel van Co2ntramine
‘(…) In de jaren vijftig vond de PvdA dat mijnbouw een overheidstaak was. Het bedrijfsleven moest daarbuiten blijven. Deze visie van de PvdA was een weerspiegeling van de mening van grote groepen van de bevolking, dat de opbrengsten van de gaswinning ten goede moesten komen aan iedereen. De oliemaatschappijen daarentegen wezen rechtstreekse deelneming van de staat bij de aardgaswinning en de export van het gas met klem af. (…) De oliemaatschappijen suggereerden wel akkoord te kunnen gaan met een indirect staatsbelang van ruim een derde deel, maar dan moest dat tegenover het buitenland verhuld worden. Zo wilden ze voorkomen dat men elders een voorbeeld zou kunnen nemen aan Nederland en zou pleiten voor rechtstreekse staatsdeelneming. (…)

PvdA: geen nationalisatie aardgas
Binnen de PvdA verzette vooral het vooraanstaande fractielid Anne Vondeling zich. Hij wilde nationalisatie van de gaswinning. “Principieel,” zo betoogde hij, “behoort de winning van belangrijke bodemschatten te liggen in overheidshanden.” Zijn partijgenoot Joop den Uyl had dat ook ooit gezegd, maar hij was van mening veranderd (…) en kreeg de grote meerderheid van de PvdA-fractie mee. Dit had tot gevolg dat de Nota inzake het aardgas op 4 oktober 1962 door de Tweede Kamer werd aangenomen. Daarmee lagen de machtsverhoudingen vast. Op een voor de buitenwacht verhullende manier kreeg het bedrijfsleven een grote vinger in de pap. Deze ondoorzichtigheid is er nog steeds, hoewel de verschillende partijen het tegenwoordig graag hebben over transparantie. (…)