Foto: Fluvius

Belgische toezichthouder geeft groepsaankopers energie extra huiswerk

Gasmeter met huisdrukregelaar..

De Creg heeft een nieuwe studie gepubliceerd over de organisatie van groepsaankopen in de energiemarkt. Daarin zet de Belgische federale toezichthouder op de gas- en elektriciteitsmarkt vragen bij de hoge marktconcentratie en vooral de manier van prijsvergelijking.

De eerste dergelijke studie dateert uit 2014. Groepsaankopen waren toen in België nog een vrij nieuw fenomeen. Ondertussen zijn ze vrij courant en hebben ze ook een bepaalde dynamiek gebracht in de markt.

Toch blijkt uit deze vervolgstudie dat ongeveer 13% van de aardgasklanten en 18% van de elektriciteitsklanten nog nooit van energieleverancier veranderde. Zelfs groepsaankopen zijn er de voorbije jaren niet in geslaagd om deze passieve consumenten te overtuigen om actief deel te nemen aan de energiemarkt. Deelnemen aan een groepsaankoop biedt de consument trouwens niet noodzakelijk de garantie op het goedkoopste product, onderstreept de Creg. Niet alle leveranciers nemen immers deel aan de veilingen (coöperatieve leveranciers bijvoorbeeld blijven er weg). Leveranciers die wel deelnemen, zijn niet verplicht om de laagste prijs aan te bieden. Consumenten die ingaan op een aanbod via een groepsaankoop moeten ook onthouden dat wanneer de leverancier aan het einde van de contractperiode een voorstel tot verlenging doet, dit verlengingscontract in de meest gevallen een hogere prijs omvat.

Vandaag heeft de Creg geen bevoegdheid om rechtstreeks informatie op te vragen over groepsaankopen. Voor de consument is het de facto onmogelijk om ze te vergelijken met het aanbod op de markt. Nochtans is de impact van groepsaankopen op de energiemarkt groot: het opleggen van productspecificaties en -voorwaarden aan de energieleveranciers, het opleggen van de manier waarop abonnementskosten worden aangerekend, het beïnvloeden van het percentage leverancierswissels en de communicatie van mogelijke besparingen voor de consumenten.

Daarom is de Creg vragende partij voor een uitbreiding van haar wettelijke bevoegdheden, zodat ze systematisch informatie kan opvragen bij de organisatoren van groepsaankopen en op die manier de consumenten transparant kan informeren.

Nederlandse input

De eerste groepsaankopen van energie werden in België in 2011 georganiseerd. Twee van oorsprong Nederlandse ondernemingen waren op dat moment actief als organisator: Ichoosr en Pricewise. De eerste groepsaankopen werden vooral in Vlaanderen gelanceerd. Wikipower profileerde zich als Belgische onderneming eerder als organisator van groepsaankopen in Brussel en Wallonië. Van de groepsaankopen georganiseerd van 2012 tot 2017, werd ongeveer 96% georganiseerd door Ichoosr of Pricewise en ongeveer 4% door Wikipower. Vandaag is bij elke groepsaankoop één van deze drie spelers betrokken. De Creg is bezorgd over de zeer hoge marktconcentratie is in deze markt; “De organisatoren van groepsaankopen zijn, ondanks hun niet geringe impact op de werking van de energiemarkt, als ondernemingen aan geen enkele regulering en/of controle binnen de energiemarkt onderworpen.”

Het kwam er in de beginperiode voor de organisatoren vooral op aan om het concept van groepsaankopen voor energie –dat in Nederland al eerder succesvol was gelanceerd– ook aan potentiële Belgische initiatiefnemers uit te leggen en hen te overtuigen van de voordelen ervan voor zowel de consumenten en als voor initiatiefnemers die een duurzame relatie met hun leden en/of achterban wensen uit te bouwen.

De initiatiefnemers met daaraan gekoppeld de potentiële inschrijvers voor de groepsaankoop vertegenwoordigen de vraagzijde in dit economisch verhaal. De organisatoren van de groepsaankopen moeten ervoor zorgen dat er ook aan de aanbodzijde voldoende relevante partijen zijn om een optimaal resultaat te bereiken. Het bekendmaken van het concept groepsaankopen aan de energieleveranciers is daarom ook een belangrijke taak van de organisatoren.

Wie betaalt?

Deelname aan een groepsaankoop is gratis voor de Belgische consument. De vergoeding en voor de organisatie van een groepsaankoop worden door de organisatoren aan de leveranciers aangerekend. Het betalen van vergoedingen of commissies per switch door de winnende leverancier dient vanuit het oogpunt van de leverancier te worden bekeken als een alternatief voor de gebruikelijke acquisitiekost, die het binnenhalen van een nieuwe klant met zich meebrengt.

Indien de leverancier niet zou deelnemen aan een groepsaankoop is hij voor het uitbouwen van zijn klantenportefeuille en zijn naambekendheid veelal aangewezen op grote en veelal dure marketingcampagnes. Aanvankelijk gaven vooral nieuwkomers op de Belgische energiemarkt de voorkeur aan deelname aan groepsaankopen om hun marktaandeel en naambekendheid een boost te geven.

Op basis van de vanuit de energieleveranciers ontvangen informatie stelt de Creg vast dat voor de te betalen vergoedingen een onderscheid wordt gemaakt tussen een vergoeding voor acquisitie (= aanbrengen van een nieuwe klant voor de leverancier via een groepsaankoop) en retentie (= bestaande klant behouden door de leverancier via een groepsaankoop). De hoogte van de vergoedingen voor acquisitie schommelt tussen 15 en 30 euro, die voor retentie tussen 9 en 20 euro.

Bij de veilingen voor groepsaankopen georganiseerd in de jaren 2011, 2012 en begin 2013 kwamen systematisch de nieuwe, kleinere leveranciers als winnaars (= aanbieders van de laagste prijs) uit de bus. Groepsaankopen werden door deze leveranciers dan ook gezien als een vrij eenvoudige en vrij goedkope manier om snel marktaandeel te veroveren. Om het vooropgestelde doel te bereiken boden deze leveranciers zeer scherpe prijzen aan. Deze prijzen werden gelinkt aan contracten met een looptijd van 1 jaar.

Elk jaar opnieuw inschrijven, luidt de boodschap

Na het eerste jaar bood de leverancier de consument een voorstel tot verlenging van het contract aan. De consument die er omwille van zijn deelname aan een groepsaankoop en de switch naar een nieuwe leverancier van overtuigd was dat hij een competitie tarief had, ging zonder verder onderzoek veelal mee in dit voorstel tot contractverlenging, zonder zich ervan bewust te zijn dat hiermee een significante prijsverhoging gepaard ging. De leverancier betrachtte via een verlengingscontract een deel van zijn tekort aan rentabiliteit dat werd gerealiseerd op het initiële contract (aangeboden via de groepsaankoop) goed te maken door in het verlengingscontract een hogere prijs te voorzien.

Initieel bekeken leveranciers de groepsaankopen vanuit een bewuste marktstrategie. Deze moest ervoor zorgen dat het marktaandeel werd uitgebreid, waarna een duurzame relatie met de verworven klanten kon worden opgebouwd. De reacties van de energieleveranciers lijken erop te wijzen dat groepsaankopen zijn geëvolueerd van een extra verkoopkanaal naar een verkoopkanaal waaraan de leverancier bijna verplicht is deel te nemen om het opgebouwde marktaandeel in stand te kunnen houden. En dit net omwille van het feit dat door de frequentie en de impact van de groepsaankopen het grotendeels telkens weer dezelfde klanten zijn die via groepsaankopen van leverancier veranderen.

“Over mogelijke besparingen voor de consumenten wordt vaak foutief gecommuniceerd en het besparingspotentieel dat wordt meegedeeld stemt niet overeen met de werkelijkheid,” merkt de toezichthouder op. Vandaag vergelijken de organisatoren van groepsaankopen het winnende veilingbod met een door hen berekende marktprijs.

Volgens de Creg kan het besparingspotentieel voor de verbruiker enkel worden weergegeven als een vergelijking gemaakt wordt op basis van het huidig contract van de verbruiker en het aanbod op datum van de prijsvergelijking. Nu heeft ze als toezichthouder geen zicht op de manier waarop de organisatoren deze berekeningsmethodes in detail uitvoeren. Daarom zal ze in de komende maanden met alle betrokken partijen contact opnemen om te zorgen voor een zo groot mogelijk draagvlak om haar definitie door te drukken.

Auteur: Koen Mortelmans

Koen Mortelmans is freelance redacteur voor FluxEnergie en Nieuwsblad Transport.

Reageer ook

Nog maximaal tekens

Log in via een van de volgende social media partners om je reactie achter te laten.