COP21 – Rutte: ‘Als andere landen ambitie verhogen volgt Nederland’

25 november 2015 – Gisteren sprak de Tweede Kamer met premier Rutte en staatssecretaris Dijksma (milieu) over de Nederlandse inzet op COP21. Veel kamerleden wilden een hogere inzet van Nederland, maar Rutte vond dat we eerst maar eens de lopende doelstellingen moeten zien te halen.

Uit het verslag van de Tweede Kamer
‘(…) Klaver (GroenLinks) zegt dat het klimaatprobleem “de tragedie van de horizon” in zich draagt. Omdat het een langetermijnprobleem is, zijn de risico’s volgens hem stelselmatig onderschat en is effectief beleid stelselmatig uitgesteld. Maar er is reden tot optimisme, zegt Samsom (PvdA), want “we zijn rijk, slim en met velen” en de ontwikkelingen in de techniek zijn “spectaculair”. Samen met de GroenLinks-voorman kondigt hij een klimaatwet met concrete en meetbare doelen aan. Ook Van Veldhoven (D66) ziet een toenemend besef dat er iets moet veranderen en dat de huidige generatie daarvoor moet zorgen. Maar voorkom dat Nederland vooroploopt, zegt Madlener (PVV), want daarmee verslechtert onze concurrentiepositie.

Minder uitstoot, meer aanpassing
Staatssecretaris Dijksma vat de inzet voor de klimaattop samen: minder broeikasgassen uitstoten en beter aanpassen aan de gevolgen van opwarming van de aarde. Dik (ChristenUnie) vraagt het kabinet om zich aan te sluiten bij Duitsland en Denemarken, die gaan voor 40% in plaats van 25% minder broeikasgassen in 2020. Wat haar betreft wordt het energieakkoord daarvoor opengebroken. Rutte wijst erop dat het Europese doel 40% reductie in 2030 is. Als andere landen meer ambitie tonen, zal ook Nederland zijn ambitie verhogen. Maar wij moeten eerst nog maar de huidige doelstellingen halen, voegt de premier toe. Daarbij verwacht hij met Dijkstra (VVD) veel van samenwerking met bedrijfsleven en kennisinstellingen.

Moeten alle kolencentrales worden gesloten?
“Wij hebben geen kolen nodig en de kolenindustrie is niet levensvatbaar.” Klaver wil af van de kolencentrales. Binnen tien jaar moeten ze allemaal gesloten zijn, vindt ook Samsom. Rutte geeft aan dat vijf centrales niet meer voldoen aan de nieuwe rendementseisen en gesloten zullen worden. Het sluiten van alle kolencentrales is volgens de premier een optie, maar hij wijst wel op de effecten die dat zou hebben op bijvoorbeeld de betaalbaarheid en de leveringszekerheid van energie. Zo moet het importeren van energie die in het buitenland op een vervuilende manier wordt geproduceerd worden voorkomen, aldus Rutte.

Verschil van mening over de rol van de landbouw
Thieme (PvdD) wijst erop dat de veehouderij meer broeikasgassen uitstoot dan al het verkeer en vervoer en bepleit een teruggang in de productie en consumptie van vlees en melk: “Ons consumptiepatroon moet verduurzaamd worden.” Maar Mulder (CDA) legt juist de nadruk op de waardevolle bijdrage die de Nederlandse agrosector kan leveren aan de bestrijding van het klimaatprobleem door mogelijkheden voor “klimaatslimme landbouw” aan te dragen. Ook aan de wereldwijde voedselzekerheid kan die sector volgens haar een belangrijke bijdrage leveren. Dijksma bevestigt dat: inderdaad heeft de landbouw bijgedragen aan de problemen, maar in duurzame landbouw ligt ook “de sleutel tot de oplossing”.

Kwetsbare landen moeten geholpen worden
Ontwikkelingslanden als Bangladesh worden sterk getroffen door de gevolgen van de klimaatverandering. Daarom willen Van Veldhoven, Thieme en Dik volop inzetten op klimaatfinanciering, aanvullend op ontwikkelingsgeld. Maar zorg dan wel voor heldere criteria voor de besteding van het geld uit het opgerichte klimaatfonds, zegt Dijkstra. Rutte zegt dat er standaard goed gemonitord wordt. Smaling (SP) wil niet dat westerse landen opkomende markten “verbieden de welvaart te bereiken die het Westen zich toegeëigend heeft”. Dat is ook zeker niet de bedoeling, reageert de premier, maar we werken wel met deze landen samen om zo veel mogelijk te kiezen voor duurzame ontwikkeling. (…)’

Veertien moties
Er werden maar liefst 14 moties ingediend, gericht op de Nederlandse inbreng in COP21. De Kamer stemt op 26 november over de ingediende moties.

Thieme (PvdD): broeikasgasemissies en veehouderij
…constaterende dat van de energieverbruikende industrieën de veehouderij de nummer 1-veroorzaker is van de uitstoot van broeikasgassen; van mening dat het belangrijk is om factoren die een grote bijdrage leveren aan klimaatverandering te benoemen; verzoekt de regering om in de speeches tijdens de klimaatconferentie aandacht te vragen voor de noodzaak om broeikasgasemissies van de veehouderij terug te dringen. …

Thieme (PvD): minder vlees- en zuivelconsumptie
… constaterende dat van de energieverbruikende industrieën de veehouderij de nummer 1-veroorzaker is van de uitstoot van broeikasgassen; verzoekt de regering om in de speeches tijdens de klimaatconferentie aandacht te vragen voor de noodzaak om de vlees- en zuivelconsumptie te verminderen, …

Thieme (PvdD): kleinere veestapel
… constaterende dat we door in te zetten op een meer plantaardig voedselpatroon een zeer snelle klimaatwinst kunnen boeken en de kosten van klimaatbeleid kunnen halveren; constaterende dat onder andere het Planbureau voor de Leefomgeving, de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid en het internationale klimaatpanel IPCC van de VN aandringen op het verminderen van de vleesconsumptie en pleiten voor opname van verminderingsdoelstellingen in het klimaatbeleid; verzoekt de regering, landbouwthema’s ruime aandacht te geven in de onderhandelingen tijdens de klimaatconferentie en zich in te zetten voor doelstellingen op het gebied van vleesvermindering en een krimp van de veestapel in het af te sluiten klimaatakkoord …

Thieme (PvdD): sluiting kolencentrales
… constaterende dat kolencentrales een grote bijdrage leveren aan de uitstoot van broeikasgassen; constaterende dat het sluiten van de Nederlandse kolencentrales technisch en financieel haalbaar is; verzoekt de regering, ervoor te zorgen dat alle Nederlandse kolencentrales in 2020 gesloten zijn …

Thieme (PvdD): gasrotonde
… constaterende dat de gasrotondestrategie haaks staat op de ambitie van het kabinet om de energievoorziening te verduurzamen; verzoekt de regering, te stoppen met de gasrotondestrategie …

Van Veldhoven (D66): ETS-rechten
… overwegende dat kolencentrales onder het ETS vallen en dat de sluiting van kolencentrales via een waterbedeffect voor een te ruim ETS met een te lage CO2-prijs binnen Europa kan zorgen; verzoekt de regering om bij de Europese Unie erop aan te dringen dat de ETS-rechten van CO2-intensieve fossiele centrales, zoals kolencentrales, automatisch uit de markt worden gehaald, wanneer ze worden gesloten  …

Van Veldhoven (D66), Thieme (PvdD), Klaver (GL), Dik-Faber (CU): nationale reductiedoelstellingen
… overwegende dat de Europese Unie een gezamenlijke doelstelling voor CO2-reductie bij de klimaattop in Parijs heeft ingediend, maar dat deze gezamenlijke doelstelling geen vertaling kent naar de lidstaten; overwegende dat we hiermee het risico lopen dat alle lidstaten naar elkaar gaan wijzen en dat we daardoor uiteindelijk de gezamenlijke doelstelling niet gaan halen; verzoekt de regering om tijdens het Nederlandse voorzitterschap in de Europese Unie actief te onderzoeken of de gezamenlijke Europese doelstellingen voor CO2-reductie en duurzame energie vertaald kunnen worden naar nationale doelstellingen voor alle Europese landen; verzoekt de regering vervolgens om in ieder geval een vertaling van de gezamenlijke Europese doelstellingen naar Nederlandse doelstellingen te maken, en de Kamer hierover uiterlijk bij de evaluatie van het energieakkoord in 2016 te informeren. …

Van Veldhoven (D66): inkomsten uit ETS-rechten
… overwegende dat het voor een succesvol klimaatverdrag in Parijs van groot belang is dat er duidelijke en concrete afspraken komen over klimaatfinanciering, waarmee klimaatprojecten in ontwikkelingslanden kunnen worden gefinancierd; overwegende dat Europa heeft toegezegd om ook met Europese gelden aan klimaatfinanciering bij te dragen, maar dat er nog geen duidelijkheid is waar dit vandaan zal komen, met name na 2020; verzoekt de regering om in Europa te onderzoeken hoe een deel van de inkomsten uit de Europese veilingen van ETS-rechten kan worden ingezet voor klimaatfinanciering. …

Dik-Faber (CU), Klaver (GL): voorkomen schadeclaims
… constaterende dat bijna 60% van de sinds 1994 via arbitragetribunalen tegen EU-lidstaten ingediende schadeclaims betrekking heeft op milieugevoelige sectoren; van mening dat het onwenselijk is dat ambitieuze klimaatafspraken leiden tot schadeclaims tegen staten vanwege investeringsarbitrage in onder meer CETA en TTIP; verzoekt de regering, zich bij de klimaattop in te spannen voor een carve-outclausule voor investeringsarbitrage in het klimaatverdrag, zodat de duurzame klimaatafspraken en maatregelen die uit het klimaatverdrag voortvloeien, gevrijwaard blijven van schadeclaims via arbitragetribunalen in bestaande en toekomstige handels- en investeringsverdragen. …

Dik-Faber (CU): klimaatfinanciering en armoede
… overwegende dat een belangrijk deel van de Nederlandse klimaatfinanciering via multilaterale kanalen gaat, waar de nadruk nog vaak ligt op grootschalige projecten en kleinere projecten en organisaties veel moeite hebben om toegang te krijgen tot financiering; verzoekt de regering:
– armoederelevantie als doelstelling te borgen in de Nederlandse klimaatfinanciering en in de Nederlandse inzet, zowel tijdens de COP21 in Parijs als in multilaterale instellingen;
– dit concreet te maken door een aantal decentrale adaptatie- en mitigatieprojecten met een duidelijke ontwikkelingsfocus te ondersteunen in het verkrijgen van toegang tot klimaatfinanciering. …

Dik-Faber (CU): klimaatfinanciering
… verzoekt de regering, bij de klimaatconferentie en de OESO te pleiten voor de door Nederland toegepaste strengere kwalificatiemethode voor klimaatfinanciering waarbij leningen en garanties niet kwalificeren. …

Smaling (SP): arbeidsmarkt en transitie
… overwegende dat de klimaattop in Parijs een transitie beoogt van een fossiele naar een duurzame maatschappij, ook in Nederland; overwegende dat deze transitie zowel werkgelegenheid kost als oplevert, maar dat dit een flinke verandering in vaardigheden vraagt; overwegende dat het kabinet in pijler 8 van het energieakkoord (Arbeidsmarktarrangementen) hier wel aan refereert, maar weinig concrete uitwerking biedt; verzoekt de regering, tijdens de eerste helft van 2016 met zo concreet mogelijke scenario’s te komen wat de gevolgen van de transitie kunnen zijn voor koopkracht, werkgelegenheid en noodzakelijke scholing, omscholing en bijscholing …

Smaling (SP): gelijkwaardigheid landen
… overwegende dat de klimaattop alleen kan slagen wanneer ontwikkelde, opkomende en ontwikkelingslanden op een gelijkwaardige manier de transitie van fossiel naar duurzaam oppakken; overwegende dat hiervoor een grote mate van begrip voor elkaars historie en huidige positie in de wereldeconomie noodzakelijk is; verzoekt de regering, tijdens de klimaattop in te zetten op een maximale welwillendheid naar landen die de welvaartssprong nog moeten maken en daarbij de aandrang te onderdrukken om het bekende wijsvingertje te heffen. …

Mulder (CDA), Dijkstra (VVD): steun private actoren
… constaterende dat vanaf 2020 jaarlijks 100 miljard dollar in een klimaatfonds gestort gaat worden om ontwikkelingslanden te stimuleren tot het nemen van adaptatie- en mitigatiemaatregelen; overwegende dat de steun van private actoren aan ontwikkelingslanden van groot belang is in de strijd tegen klimaatverandering; overwegende dat Nederlandse kennis en kunde op het gebied van landbouw, water en transport een grote bijdrage kan leveren aan de adaptatie- en mitigatiemaatregelen die ontwikkelingslanden nemen; van mening dat tegenover financiering vanuit het klimaatfonds harde resultaten moeten staan; verzoekt de regering, tijdens de klimaattop in Parijs en daarna te pleiten voor:
– het nadrukkelijk mee laten tellen van de bijdragen van private actoren als klimaatfinanciering;
– het creëren van ruimte om de kennis en kunde van Nederlandse kennisinstellingen en bedrijven in bijvoorbeeld de landbouw-, energie-, transport- en watersectoren zo veel mogelijk te gebruiken bij door Nederland gefinancierde klimaatprojecten;
– een adequate monitoring over de resultaten van de projecten die vanuit het klimaatfonds gefinancierd worden …

Bronnen
Tweede Kamer, 24 november 2015: Klimaatdebat in de aanloop naar Parijse top
Tweede Kamer, 24 november 2015: Transcriptie debat over de Nederlandse inzet voor de klimaatconferentie in Parijs