Mining in Kailo, DRC, Julien Harneis, CC 2.0

De donkere achterkant van herlaadbare batterijen

Mining in Kailo, DRC, Julien Harneis, CC 2.0

De ontginning van kobalt in Congo-Kinshasa bedreigt er het milieu en de gezondheid van de omwonenden. Dat blijkt uit een gezamenlijk onderzoek van de KU Leuven en Universiteit Lubumbashi. Vooral kinderen zijn kwetsbaar: hun urine- en bloedstalen vertonen hoge concentraties kobalt en andere metalen.

De vraag naar kobalt zit de laatste jaren in de lift. Het is een cruciaal basismateriaal voor herlaadbare lithium-ionbatterijen, onmisbaar in smartphones en elektrische auto’s. Zowat 60% van het kobalt wereldwijd wordt ontgonnen uit de mineraalrijke ondergrond van Katanga, het zuidoostelijke deel van Congo.

De mijnontginning is niet zonder gevaar, niet alleen voor de vele ambachtelijke mijnwerkers (‘creuseurs’), maar ook voor het milieu. Een eerdere studie van de KU Leuven en de Universiteit van Lubumbashi uit 2009 toonde al aan dat de urine van mensen die nabij mijnen wonen, hoge concentraties metalen vertonen.

Een nieuw onderzoek, verschenen in Nature Sustainability, bevestigt de problematiek. Onderzoekers van de Universiteit van Lubumbashi en de KU Leuven deden een casestudy in Kasulo, een wijk van Kolwezi, in het hart van de mijnstreek. Na de ontdekking van kobalterts onder een woning van die wijk, veranderde de hele buurt op korte tijd in een mijn. Tussen de huizen ontstonden tientallen mijnputten die door honderden creuseurs werden uitgebaat, dit terwijl de bewoners er bleven wonen. Het grote probleem is het stof dat vrijkomt bij ontginning en neerdwarrelt op de grond. Dat stof bevat kobalt en diverse andere metalen, waarbij uranium.

De onderzoekers namen urine- en bloedstalen van 72 inwoners van Kasulo, onder wie 32 kinderen. In een aangrenzende wijk stelden ze een vergelijkbare controlegroep samen. De onderzoeksresultaten zijn volgens arts-toxicoloog professor Benoit Nemery opvallend. “Kinderen die in de buurt van mijnontginning wonen, bleken tien keer zoveel kobalt in hun urine te hebben als kinderen die elders wonen. Hun waarden waren veel hoger dan wat voor een Europese fabrieksarbeider als onaanvaardbaar geldt. Deze studie mag dan beperkt zijn, maar de verschillen zijn zo frappant dat je ze niet kan toeschrijven aan het toeval.”

Het is nog niet duidelijk wat de gevolgen op lange termijn zijn van dergelijke verhoogde blootstelling aan kobalt, maar Nemery toont zich alvast pessimistisch. “Kobalt is gelukkig niet zo toxisch als lood, cadmium of arseen. Maar naast kobalt zagen we ook verhoogde concentraties van andere metalen. We stelden bovendien vast dat het DNA van de blootgestelde kinderen meer beschadigd was dan dat van de controlegroep. In een andere studie, die nog loopt, zijn er aanwijzingen dat bij kinderen van mijnwerkers een groter risico bestaat op aangeboren misvormingen.”

Kwalijke maatschappelijke gevolgen

De ambachtelijke ontginning van kobalt heeft volgens Nemery ook kwalijke maatschappelijke gevolgen. “Jonge mannen die uit zijn op snel geldgewin gaan in de mijnen aan de slag. Ze kunnen er als creuseur flink meer verdienen dan, bijvoorbeeld, in de landbouw, waardoor er voedseltekorten dreigen. Na hun zware werk geven veel creuseurs bovendien een deel van hun geld uit aan drank en prostituees, wat de samenlevingsproblemen nog groter maakt. De oplossing hiervoor is niet eenvoudig. Ambachtelijke ontginning van de ondergrondse rijkdom van Congo gewoon verbieden is geen goede optie, want de industriële mijnen laten meestal ook te wensen over. Duurzame kobaltontginning in Congo is momenteel een utopie.”

Prijsdaling

Volgens Bolero, een onderdeel van de KBC-groep, ligt de sterke stijging van de kobaltprijs al een tijd achter de rug en boerde hij ten opzichte van zijn topniveau zelfs al stevig achteruit. Dat is deels te wijten aan de groei van het aanbod door de opening van nieuwe mijnen, deels omdat de eerdere prijsstijging dit jaar voor een groot deel was gevoed door marktspeculatie. De analisten van beurshuis UBS verwachten de komende jaren een overschot aan kobalt. Pas vanaf 2024 wordt er een tekort verwacht, omdat de vraag naar elektrische wagens dan verder gestegen zal zijn.

De volledige tekst van de studie Sustainability of artisanal mining of cobalt in DR Congo is gepubliceerd in het academische tijdschrift Nature Sustainability.

Auteur: Koen Mortelmans

Koen Mortelmans is freelance redacteur voor FluxEnergie en Nieuwsblad Transport.

Reageer ook

Nog maximaal tekens

Log in via een van de volgende social media partners om je reactie achter te laten.