Wij laten hier zien dat door CO2-opslag het rendement van de centrales flink naar beneden gaat en de elektriciteit de helft duurder wordt. Daarnaast tonen we aan dat lege kleine velden in Noord-Nederland geen oplossing bieden voor de lange termijn. Deze velden zitten vol door de uitstoot van 3,5 kolencentrales zoals RWE die nu in bedrijf heeft bij de Eemshaven. Daarbij gaan we uit van de geplande levensduur van 30 jaar van een kolencentrale.
CO2-opslag: rendement naar beneden en duurdere stroom
Het Internationale Energie Agentschap (IEA) geeft in de World Energy Outlook 2014 van 12 november 2014 aan wat het probleem is. Om klimaatverandering te voorkomen mag er vanaf nu niet meer dan 1000 miljard ton CO2 de lucht in komen. Die hoeveelheid is bij het huidige beleid in 2040 bereikt. Een manier om minder CO2 in de lucht te laten komen is de opvang en opslag van dit gas.
Het IEA geeft aan dat de afvang kostbaar is. Bij een nieuwe kolencentrale betekent het een toename van de investeringen met 45% en als het alsnog wordt toegepast bij een bestaande kolencentrale gaat het om 75%. Voor de afvang en opslag is energie nodig: de efficiency van de kolencentrale daalt met 15- 20%. De elektriciteit wordt dan zo’n 40-75% duurder.
Drie plaatsen voor CO2-opslag
De regering koos in juni 2010 drie plaatsen uit voor opslag van CO2: Boerakker en Sebaldeburen in de provincie Groningen en Eleveld in Drenthe. De regering vond draagvlak onder de bevolking belangrijk en zou daarom voor “informatievoorziening op maat” zorgen, want “de wensen en zorgen van omwonenden nemen we serieus”, schreef de regering. De regering wilde haast maken om in aanmerking te komen voor minimaal 180 miljoen Europese subsidie.
Regering gaf opslagplannen voorlopig op
Op 4 november 2010 besloot de regering te stoppen met ondergrondse opslag in Barendrecht omdat er geen draagvlak is. Daarop kwam het Noorden in beeld. Minister Verhagen (Economische Zaken, Landbouw en Innovatie) deelde in november 2011 mee dat de opslag door moet gaan en dat er een dialoog met betrokkenen komt in het Noorden over nut noodzaak van CO2-opslag. Na een bezoek aan het Noorden stelde Verhagen in een brief van 14 februari 2011 aan de Tweede Kamer: “Ik wil geen maatregelen treffen die onnodig onrust veroorzaken bij bewoners als er reële alternatieven aanwezig zijn.” Hij noemde opslag onder de Noordzee. Daarmee leek opslag in Noord-Nederland, maar dat is in werkelijkheid niet zo. De regering ziet namelijk kansen om de afvang en opslag “grootschalig toe te passen”, lezen we in het Energierapport 2016 dat op 18 januari jl. verschenen is.
Van Eemshaven via nieuwe pijpleiding
Het CO2 dat opgeslagen had moeten worden, komt uit de centrales in aanbouw in de Eemshaven. RWE bouwde al aan de poederkoolcentrale, Nuon bouwde een gascentrale. Er zijn geen concrete plannen om CO2 af te vangen, maar stel dat het lukt.
De volgende stap is het vervoer van de Eemshaven naar het lege gasveld. Er moeten in ieder geval één en misschien twee nieuwe pijpleidingen aangelegd worden. Of die centrales hun CO2 in de lucht mogen lozen nu de opslag niet doorgaat, is onduidelijk.
Beperkte opslag mogelijk
In de gasvelden in Noord-Nederland kan 850 miljoen ton CO2. Deze velden zitten vol door de uitstoot van 3,5 kolencentrales zoals RWE die nu in bedrijf heeft bij de Eemshaven. Daarbij gaan we uit van de geplande levensduur van 30 jaar van een kolencentrale.
We kunnen de opslagcapaciteit van de Noord-Nederlandse kleine gasvelden ook vergelijken met de jaarlijkse uitstoot van CO2 in Nederland. Die capaciteit komt overeen met 5 keer de jaarlijkse uitstoot. Kortom, opslag van CO2 is geen oplossing voor de lange termijn.
Voorwaarden discussie
Opslag van CO2 wordt gezien als een overbrugging naar een volledig duurzame energievoorziening. Maar hoe lang is die brug? Is het een uitschuifbare brug? De ervaring leert dat die brug al dertig jaar steeds verder uit wordt geschoven. Als het komt tot opslag van CO2 moet daarom van tevoren vaststaan om hoeveel het gaat én moet de opslag in het teken staan van een snelle daling van het gebruik van fossiele brandstoffen. Een andere belangrijke voorwaarde is de financiële gelijkwaardigheid van de deelnemende partijen. Overheden zijn tot nu toe op geen enkele manier ingegaan op deze voorwaarden voor een zinvolle discussie. Dat heeft de weerstand tegen de opslagplannen vergroot.
Herman Damveld
(zelfstandig onderzoeker en publicist over energie te Groningen)
Deze opiniebijdrage verscheen ook op de website van Co2ntramine, een platform rond de diepe ondergrond en energie in Noord-Nederland.
Zie ook
Rapport van Damveld, 22 maart 2016: Basiskennis afvang en opslag CO2
FluxEnergie, 22 maart 2016: SER Noord pleit voor proef CO2-opslag Eemshaven
FluxEnergie, 22 maart 2016: SER Noord: ‘Ondergrond Noord-Nederland zit juist vol kansen’
Reacties graag per mail naar FluxEnergie
