Elektriciteitsnet Groningen-Drenthe kan groei zonne-energie niet volgen

Elektriciteitstransportnetbeheerder Tennet en distributienetbeheerder Enexis brainstormen over maatregelen om de sterke groei van de productie-installaties voor zonne-energie in het noorden van Drenthe en het zuiden van Groningen op te vangen.

De groei van zonne-energie in Nederland overtreft alle verwachtingen. In 2017 werd een recordaantal zonneparken geplaatst. Deze trend lijkt zich de komende tijd voort te zetten, vooral in het noorden van Drenthe en het zuiden van Groningen. Momenteel telt deze regio voor circa 200 MW aan gerealiseerde zonne-projecten en initiatieven in voorbereiding. Daarnaast zijn er voor circa 1.000 MW aan verkenningen voor nieuwe zonne-parken. De SDE+ subsidies vormen hiervoor een belangrijke motivatie.

Niet alle initiatieven en verkenningen leiden daadwerkelijk tot concrete aanvragen voor een aansluiting en daarmee transportcapaciteit. Indien bij nieuwe aanvragen niet direct voldoende capaciteit om de geproduceerde stroom af te voeren in het net beschikbaar is, vraagt dit echter wel om een snelle reactie van Tennet en Enexis. Ze moeten dan maatregelen nemen om meer capaciteit voor zonne-energie in de regio’s Zuid-Groningen en Noord-Drenthe aan te bieden.

Stadskanaal, Musselkanaal, stroomkanaal

Momenteel tekst zich een capaciteitsprobleem af in het gebied rondom Stadskanaal, Gasselte en Musselkanaal. Maar gezien de volumes van mogelijke zonneparken kunnen ook op andere locaties in het net knelpunten ontstaan. “De bestaande netten waren jaren geleden wel aangelegd met een bepaalde overcapaciteit, maar niet een zo grote vlucht aan zon- en windparken” zegt woordvoerder Jan Bakker van Enexis. “Anders zouden ze bij de bouw ervan het verwijt hebben gekregen nutteloze investeringen te doen. Als distributienetbeheerder moeten wij ons baseren op de offerteaanvragen tot aansluiting die we ontvangen. Die zijn door SDE+ sterk toegenomen. De aanvragers moeten zich wel aan een tijdlimiet houden. Wij zijn wettelijk verplicht op hun vraag tot aanvraag in te gaan, maar niet verplicht om hen toe te laten ook stroom in ons net te injecteren. De vraag naar stroom in dit landelijke gebied is niet altijd groot genoeg om alle zonnestroom lokaal te consumeren, zodat we op Tennet zijn aangewezen om de stroom aan andere regio’s te transporteren. Maar zolang die transportcapaciteit er is kunnen wij niet alle nieuwe zonneparken toelating geven om stroom te injecteren. Zelf gaan we alvast onze middenspanningstations uitbreiden en de capaciteit van ons net verzwaren.”

“Voor nieuwe windturbines is er geen probleem,” aldus Bakker. “De Structuurvisie Wind op Land geeft duidelijk aan waar windparken mogen worden ingeplant. De netbeheerders konden daarop inspelen. Maar voor zonneparken, die in de praktijk meestal op landbouwgronden tot stand komen, bestaat zo’n wettelijke leidraad niet.” Zodra er een SDE+ offerte op tafel ligt kost het veel minder tijd om een zonnepark –doorgaans op eigen grond van de aanvrager– te realiseren dan om het transportnet uit te breiden, waarvoor diverse vergunningen en soms zelfs onteigeningen noodzakelijk zijn.

Onvoldoende sturing

“De uitrol van de bevoegdheid voor zon-PV op provinciaal of gemeentelijk niveau leidt tot turbulente hoeveelheid initiatieven voor het installeren van (bijvoorbeeld) zonneweides tot gevolg, door een groot aantal ontwikkelaars. Door het ontbreken van voldoende sturing middels de aanwijzing van concrete geografische “zon-gebieden” kunnen de netbeheerders onvoldoende anticiperen,” voegt Tennet-woordvoerder Jeroen Brouwers eraan toe.

“Daarnaast is er op provinciaal en gemeentelijk niveau onvoldoende inzicht in de complexiteit van de aansluiting van Zon-PV op het elektriciteitsnet, en veelal is er geen beeld bij de doorlooptijd van diepere netinvesteringen (die veel langer kan zijn dan de doorlooptijd van de ontwikkeling van een zonneweide). Tot slot kan de huidige situatie van onvoldoende betrokkenheid van overheden en netbeheerders leiden tot een disbalans tussen de aanwijzing van zon-gebieden en de benodigde investeringen in de elektrische infrastructuur.”

“Daarom zijn Tennet en Enexis gestart met een traject om nieuwe marktsimulaties en netberekeningen uit te voeren om te anticiperen op de meest recente ontwikkelingen voor duurzame energieproductie, vooral voor zon,” verklaart Brouwers, woordvoerder van Tennet. “Dat moet op redelijke termijn –verwacht wordt dit najaar– leiden tot een gezamenlijk integraal plan hoe de geprognotiseerde duurzame energieproductie in de regio’s Zuid-Groningen en Noord-Drenthe te kunnen accommoderen.”

“Wanneer er sprake zou zijn van uitbreiding van het hoogspanningsnet, moet voor de hele besluitvorming en bouw rekening worden gehouden met een periode van enkele jaren. Deze periode zal mee afhankelijk zijn van de oplossing waarvoor wordt gekozen.”

Individuele aanvragen evalueren

“Het is overigens niet zo dat er in Noord-Drenthe en Zuid-Groningen niets meer aangesloten kan worden. Er zijn in beide provincies nog meerdere locaties waar nog capaciteit beschikbaar is en waar zonder problemen zonneparken –al dan niet via het net van Enexis– kunnen worden aangesloten. Samen met de initiatiefnemer voor een nieuw wind- of zonnepark en Enexis zullen we per aanvraag kijken naar de mogelijkheden en met de initiatiefnemer in gesprek gaan om de mogelijkheden te bespreken. Mochten initiatiefnemers vast blijven houden aan een aansluiting rondom de 110 kV-stations Stadskanaal, Gasselte en Musselkanaal, dan kan Tennet waarschijnlijk onvoldoende transportcapaciteit garanderen.”