Energietransitie – Jan Terlouw: ‘De politiek is de baas niet meer’

15 september 2016 – ‘De politiek weet niet meer dat-ie de baas is. Ik heb meer en meer de indruk dat het kapitaal de baas is. Wat ik mis, is dat de politiek zegt: “Dít gaat dus gebeuren! Basta!”  Dat zegt Jan Terlouw in een interview van EnergieOverheid over de energietransitie.

Uit het interview van EnergieOverheid
‘(…) ‘Het is heel belangrijk dat bedrijven [de energietransitie] doen. Maar ik vind de belangrijkste factor de politiek. Dat komt door mijn achtergrond natuurlijk, maar ook omdat ik vind dat je wereldwijd eigenlijk, het gevoel krijgt dat de politiek niet meer weet dat die de baas is. En, van welke partij je ook bent, dat iedere politicus hoort te weten dat hij of zij vier jaar gezag heeft gekregen van de bevolking en daarmee voor die periode de baas is.’
‘Maar ik heb meer en meer de indruk dat het kapitáál de baas is. Dat de politiek niet meer beslist wat er gebeurt, maar de kapitaal-accumulaties, het grote bedrijfsleven, enzovoort. En dat vind ik zorgelijk; juist in deze tijd nu het zo nodig is dat de overheid voor de toekomst dingen doet die nodig zijn. (…)
Wat ik mis, is dat (…) de politiek zegt: “Hebt u het goed gehoord?! Dít gaat dus gebeuren! Basta!”. Dat mis ik en dat neem ik de politiek kwalijk. Want zij zijn de baas. Dat ontbreekt. De urgentie gebonden met het besef dat de overheid het af kan dwingen.’
‘Een kernvraag in de politiek is: wat moet de markt doen en wat moet de overheid doen. Nou, de markt kan ontzettend veel. Ze is innovatief, kan werkgelegenheid scheppen, kan die verplaatsen, over grenzen, is kapitaalkrachtig: de markt is ontzettend sterk. Maar… de markt heeft niet de verantwoordelijkheid voor de toekomst. Dát heeft de overheid. En de overheid heeft met regelgeving macht. Zo zijn de verhoudingen.’

Het bedrijfsleven heeft niet de verantwoordelijkheid voor de toekomst?
‘Die heeft het bedrijfsleven niet. Moreel wel, maar in feite niet. Over zeg zeven jaar moet er een return on investment zijn, anders gaan ze failliet. Dat is nu eenmaal zo, dat is de harde werkelijkheid. Dus de verantwoordelijkheid ligt bij de overheid.’

Maar de overheid doet weinig?
Ik vind dat de overheid veel te weinig doet. Ik heb een jaar in Zweden gewerkt toen ik wetenschapper was, en je ziet dat overheid en bedrijfsleven daar veel nauwer samenwerken. De Scandinavische overheid doet het veel beter. Die overheid is zich er van bewust dat zij de verantwoordelijkheid draagt. En neemt het bedrijfsleven mee. En het gaat hartstikke goed, de overheid heeft daar veel te zeggen, maar het bedrijfsleven floreert. Moet je kijken wat een industrie Zweden bijvoorbeeld heeft. En als je kijkt naar het resultaat: op duurzaamheidsgebied lopen ze voor in Europa.’ (…)

‘Het energieprobleem is een probleem van de toekomst. Je moet solidair zijn met de toekomst. Wij kunnen het heus nog wel tien jaar uithouden met deze klimaatverandering en goedkope kolen. Dat kunnen we best, maar je verwoest de toekomst van je nageslacht. Het IPCC verwacht miljoenen klimaatvluchtelingen, deze eeuw. En dat doen wij ons nageslacht aan. We zijn heel voortvarend bezig, niet met preventie, maar met het oplossen van toekomstige problemen. We zijn dijken aan het verhogen voor 1 miljard extra per jaar. We zijn rijk genoeg om ons te wapenen tegen wat er aan komt. Maar preventie – no way. En dat is moraliteit. Niet dat ik tegen de dijkverhoging ben – want het komt er nu eenmaal aan.‘ (…)
‘Toch doen we er niets aan. Het heeft te maken met geld, welvaart boven alles. Daarover gaat mijn boek ‘Het Hebzuchtgas’. We hebben geen lange termijn gen.’ (…)’
Jan Terlouw (84, schrijver, ex D66 politicus en wetenschapper) publiceert in november zijn nieuwe boek ‘Het Hebzuchtgas’.

Bronnen
EnergieOverheid, 13 september 2016: Jan Terlouw: ‘We hebben geen lange termijn gen’
Boek ‘Het hebzuchtgas’: Uitgeverij De Kring
Foto: FluxEnergie/© Paul Tolenaar