Energietransitie noodzaakt talrijke omscholingen

De internationale transitie van fossiele brandstoffen naar duurzame energie heeft ingrijpende gevolgen voor de (Nederlandse) arbeidskrachten in de sector. Om werknemers bij de overgang te begeleiden zet de bedrijfstak op grote schaal de loopbaan-APK in. Met deze check krijgen tienduizend werknemers van toeleverings- en productiebedrijven in de energiesector de mogelijkheid om zichzelf onder de loep te nemen en zich voor te bereiden op de transitie.

Enkele duizenden werknemers hebben al aan de loopbaan-APK deelgenomen. De term is overgenomen uit de autosector en verwijst naar de in Nederland gebruikelijke algemene periodieke keuring. Dit deden ze onder begeleiding van loopbaanadviesbureaus aangesloten bij Oval, de brancheorganisatie voor dienstverleners op het terrein van werk, loopbaan en vitaliteit. De check biedt werknemers de gelegenheid om te testen waar hun kwaliteiten liggen, workshops te doen en een coaching traject te volgen. Dit alles bereidt hen mee voor op nieuwe werksituatie en andere veranderingen in hun beroep.

Advies Sociaal-Economische Raad

Uit een recent rapport van de Sociaal-Economische Raad (Ser) blijkt dat de ambities van het kabinet om de uitstoot van CO₂ fors terug te dringen ingrijpende gevolgen hebben voor de arbeidsmarkt. Naast de transitie van fossiele brandstoffen als aardolie en aardgas, naar meer duurzame bronnen zoals zon en wind, heeft het feit dat veel provincies de afgelopen jaren de handen hebben afgetrokken van de voormalige nutsbedrijven gevolgen voor de sector. De Ser roept de overheid dan ook op om met een integraal arbeidsmarktbeleid te komen, waarin wordt geïnvesteerd in loopbaanadvies, onderwijs, opleiding en het opvangen van de sociale gevolgen van de energietransitie.

Werkgelegenheid in traditionele energie daalt

Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat de werkgelegenheid uit conventionele, niet duurzame energieactiviteiten afneemt: van 73.000 arbeidsjaren in 2016 tot 62.000 in 2020. Dit staat in schril contrast met duurzame energieactiviteiten waar juist steeds meer werk is: tussen 2014 en 2016 steeg het aantal arbeidsjaren van 46.000 naar 52.000. Dit zal naar verwachting verder stijgen naar 64.000 arbeidsjaren in 2020. Deze toename is voor veel werkgevers en werknemers in de sector reden om via het scholingsfonds grootschalig in te zetten op verbetering van de duurzame inzetbaarheid van de werknemers.

Werknemer onzeker over toekomst

“De energiesector verandert snel en dat maakt de uitdaging om iedereen hierin mee te laten bewegen groot,”, aldus Petra van de Goorbergh, directeur van Oval. “Werknemers geven aan onzeker te zijn over hun toekomst. Dat maakt het voor hen lastig om concrete stappen te zetten waar het om hun loopbaan gaat. De loopbaan-APK geeft organisaties een handvat om duurzame inzetbaarheid te vergroten. Door de inzet hiervan krijgen werknemers meer inzicht in hun kwaliteiten waarna ze vervolgens gericht actie kunnen ondernemen naar een nieuw perspectief.“

Arjan van der Stelt werkt als mobility manager bij energiebedrijf RWE. Hij begeleidt er mensen naar ander werk en merkt dat de loopbaan-APK inzichten geeft waardoor de werknemers rust krijgen in een onstuimige sector. “Er is veel onzekerheid: wat wordt besloten over de sluiting van kolencentrales, het dichtdraaien van de gaskraan, hoe kijkt de overheid naar biomassa, enzovoort. Het is belangrijk om te weten wat je als werknemer kunt en wat je waard bent. Door de loopbaan-APK krijgen mensen een andere kijk op hun baan en worden ze gewezen op de potentiële mogelijkheden binnen of buiten het bedrijf. Daarna wordt gekeken naar vervolgstappen.”

Meer flexibiliteit

Dat is belangrijk, want de energiesector vraagt om steeds meer flexibiliteit. “De omslag van de conventionele manier van energie opwekken naar duurzame, innovatieve en alternatieve brandstoffen maakt dat mensen zich anders moeten opstellen,”, aldus Van der Stelt. “Vroeger wisten mensen dat ze hun baan tot aan hun pensioen konden behouden. Nu is het belangrijk om diverse opties open te houden en om je heen te blijven kijken naar wat je nog meer leuk vindt.” Zelf heeft Van der Stelt ook meegedaan aan de loopbaan-APK. Hierdoor weet hij aan welke criteria hij moet voldoen voor een volgende stap, waar zijn kracht ligt en welke mogelijke functies hij ambieert.