Foto: Europese Rekenkamer.

Europa schiet tekort in commercialisering koolstofopslag en -opvang

Samo Jereb (Europese Rekenkamer).

Volgens een nieuw verslag van de onafhankelijk werkende Europese Rekenkamer is het niet gelukt om met EU-maatregelen de afvang en opslag van kooldioxide en innovatieve hernieuwbare energiebronnen te ondersteunen.

Volgens de controleurs waren er tussen 2008 en 2017 ambitieuze streefdoelen vastgesteld, maar de EU-steun voor demonstratieprojecten heeft weinig bereikt op het gebied van geleverde projecten en behaalde resultaten. Ze voegen eraan toe dat de Europese Unie haar nieuwe Innovatiefonds moet aanpassen om haar doelstellingen te bereiken.

In 2009 startte de EU twee grote financieringsprogramma’s ter ondersteuning van de afvang en opslag van kooldioxide (SSS) en innovatieve hernieuwbare energiebronnen: het Europees energieprogramma (EEPR) voor herstel en het programma voor de nieuwkomersreserve (NER300) voor nieuwe initiatieven. Voor deze reserve bracht ze 2,1 miljard euro bij elkaar door de verkoop van 300 miljoen emissierechten. Het EEPR zelf had een totale begroting van 4 miljard euro voor projectsubsidies. Ze omvatte 1 miljard euro voor het CCS-demonstratieprogramma en 565 miljoen euro voor offshore windenergie.

Met een streefcijfer van 3,7 miljard euro voor de totale uitgaven zijn in beide programma’s ambitieuze streefdoelen vastgesteld voor koolstofafvang en innovatieve hernieuwbare energiebronnen. In het kader van de Klimaatovereenkomst van Parijs van 2015 heeft de EU zich ertoe verbonden de uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met ten minste 40% te beperken, in aanvulling op haar ambitie om tegen 2050 een koolstofarme economie tot stand te brengen.

De Commissie kende 1 miljard euro toe aan zes projecten voor de opvang en opslag van CO2 (CCS). Einde 2017 had ze 424 miljoen uitbetaald. Vier van deze zes gecofinancierde projecten eindigden nadat de subsidieovereenkomst werd beëindigd en één project eindigde zonder te zijn afgerond.

De controleurs onderzochten de opzet, het beheer en de coördinatie van beide programma’s en beoordeelden of de verwachte vooruitgang was geboekt bij het bijdragen tot de commerciële toepassing van koolstofafvang en innovatieve hernieuwbare energiebronnen Ze bezochten de projecten in Duitsland, Spanje, Polen, het Verenigd Koninkrijk en Nederland. Het zesde project was een Italiaans project.

Het enige afgeronde project, in Spanje, was geen project voor CCS-demonstratie op commerciële schaal, maar een pilot voor kleinere proeffaciliteiten voor afvang, vervoer en opslag.

Het enige succesvolle project was een Spaans pilootproject. Ze constateerden dat het energieprogramma voor herstel positief had bijgedragen tot de ontwikkeling van de offshore windenergiesector, maar dat het de ambities voor koolstofafvang niet heeft waargemaakt. Ondertussen heeft het “nieuwkomersreserveprogramma” geen succesvol koolstofopslagproject opgeleverd en werd er weinig vooruitgang geboekt bij het ondersteunen van de demonstratie van een breder scala aan innovatieve technologieën voor hernieuwbare energie.

“De EU streeft ernaar wereldleider te zijn in de strijd tegen klimaatverandering,” aldus Samo Jereb, de Sloveense auditor van de Europese Rekenkamer verantwoordelijk voor het verslag. “Om op koers te blijven, moet ze lessen trekken uit fouten uit het verleden, betere ondersteuningsmechanismen voor innovatieve koolstofarme technologieën opzetten en zorgen voor volledige verantwoording van het gebruik van overheidsmiddelen voor het aangaan van deze uitdaging.”

De controleurs merken op dat een ongunstig investeringsklimaat van invloed was op beide programma’s. Onzekerheid ten aanzien van regelgevingskaders en beleid belemmerde of vertraagde de voortgang van veel innovatieve projecten op het gebied van hernieuwbare energie en koolstofafvang. In het verslag wordt ook de nadruk gelegd op de belangrijke rol van de marktprijs voor koolstof in de mislukking van de toepassing van koolstofafvang en -opslag. Die prijs was onstabiel en lag na 2011 lager dan verwacht.

Moeilijk kader

De controleurs stelden ook vast dat het ontwerp van het nieuwkomersreserveprogramma het vermogen van de Europese Commissie en de lidstaten om doeltreffend te reageren op veranderende omstandigheden beperkte. De processen voor de selectie van projecten en de besluitvorming waren complex en andere ontwerpkenmerken beperkten de flexibiliteit van het programma. “De coördinatie moet aanzienlijk worden verbeterd met het oog op een betere samenhang en meer duidelijkheid,” aldus de controleurs.

Aanbevelingen voor de toekomst

De EU bereidt nu de start van het Innovatiefonds in 2021 voor om bij te dragen tot een snellere overgang naar een koolstofarme economie. Met het oog hierop bevelen de controleurs de Europese Commissie aan om het potentieel voor doeltreffende EU-steun voor dergelijke projecten te verbeteren. Ze raden ook aan om de projectselectie- en besluitvormingsprocedures voor het komende Innovatiefonds bij t sturen en zorg het fonds voldoende flexibel te maken om te kunnen reageren op externe ontwikkelingen.

Praktische betekenis

De Rekenkamer presenteert haar speciale verslagen aan het Europees Parlement en de Raad van de EU en aan andere geïnteresseerde partijen, zoals nationale parlementen, belanghebbenden uit het bedrijfsleven en vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld. De overgrote meerderheid van deze aanbevelingen wordt in de praktijk omgezet.

Auteur: Koen Mortelmans

Koen Mortelmans is freelance redacteur voor FluxEnergie en Nieuwsblad Transport.

1 reactie op “Europa schiet tekort in commercialisering koolstofopslag en -opvang”

Pat Rick|25.10.18|17:47

Het probleem is dat er nu geen business-case is voor CO2 opslag. Het lozen is gewoon te goedkoop. Als men CO2 wel gaat beprijzen, kan men wel succesvol zijn. Maar eigenlijk is opslag ook geen duurzame oplossing. Men zou CO2 als grondstof moeten zien en dit gigantisch schaalbaar maken

Reageer ook

Nog maximaal tekens

Log in via een van de volgende social media partners om je reactie achter te laten.