FME lanceert stappenplan voor grootschalige energieopslag

Met de lancering van haar Visiedocument Grootschalige Energieopslag heeft de FME woensdag tot 10 actiepunten opgeroepen. Om de Nederlandse ambities voor de energietransitie te realiseren, inventariseerde de ondernemersorganisatie uiteenlopende mogelijkheden om meer dan 100 MwH energie op te slaan – genoeg om de seizoensfluctuaties van wind en zon te overbruggen. Stap 1: begin. 

Woensdag 11 oktober presenteerde Hans van der Spek tijdens de Vakbeurs Energie het Visiedocument Grootschalige Energieopslag. Om de leveringszekerheid veilig te stellen, constateert FME/EnergyStorage NL, moet het energiesysteem verregaand geflexibiliseerd worden. Met grootschalige energieopslag moet het niet meer nodig moeten zijn om windmolens stil te leggen als ze teveel energie opwekken, of bedrijven te vragen hun productie af te stemmen op het energieaanbod. Het verdelen van energievraag en aanbod door samenwerking met buurlanden kan nog altijd, maar hoeft geen noodzaak te zijn.

Laat gasinfra liggen

Chemische oplossingen voor grootschalige opslag zijn zeer veelbelovend, meent Van der Spek, denk aan waterstof, mierenzuur, ammoniak. Wees dus voorzichtig voordat je de gas-infrastructuur weghaalt: waarschijnlijk kan diezelfde infrastructuur binnen een paar jaar weer ingezet worden om een ander gas dan aardgas te distribueren, zoals nu ook oude zoutcavernes uit de gasindustrie worden gebruikt om waterstof in op te slaan.

Maar behalve chemische oplossingen, zijn er ook elektrochemische oplossingen – zoals flow batterijen en de zogenaamde ‘blauwe energie’ uit de osmose tussen zoet en zout water –, thermische oplossingen – zoals warmtebuffers, warmte- en koudeopslag, faseovergangsmaterialen en zouten – en mechanische oplossingen, zoals stuwmeren en gecomprimeerde lucht. Met de innovatiesnelheid waar we nu mee te maken hebben, denkt Van der Spek, zal die lijst met mogelijkheden binnenkort nog veel langer zijn. Maar laten we daar vooral niet op wachten, denkt de FME.

10 dingen te doen. Nr. 1.: BEGIN

Van de 10 punten die Nederland tussen nu en moet doen, staat op één een hele simpele: begin. Hoe dat kan, werkt het visiedocument voor verschillende toepassingen uit. Gebouwde omgeving? Zet warmtebatterijen in op gebouw- en wijkniveau, organiseer op wijkniveau showcases met slimme warmte. Maak één demonstratieproject worden grootschalige decentrale opslag met vraagsturing en flexibiliteit in transport, aansturing en monitoring gecombineerd, en kies daarna. Energieproductie en -infrastructuur? Start een pilot groene waterstof uit zonne-energie, vorm de Nuon Magnumcentrale om tot een ‘superbatterij’, …

Nederland lijkt uitstekend gepositioneerd om met innovatieve technologie en infrastructuur grootschalige seizoensopslag te realiseren, denkt het FME. Als we nu echt gaan versnellen, kan ons land nog een substantiële bijdrage leveren aan de leveringszekerheid, hier én in andere Europese energiemarkten. Wil het op tijd stappen maken, denkt de ondernemersorganisatie, dan moeten de betrokken partners tussen nu en 2023 tien dingen op hun to-do lijstje zetten:

1. Beginnen met projectontwikkeling voordat het te laat is, ervaring opdoen
2. Focussen het innovatiebeleid rond grootschalige opslag
3. Zorgen voor een integrale kosten-batenanalyse, waar sla je bijvoorbeeld op? bij bron, de gebruiker of knooppunten in het netwerk?
4. Afspreken hoe we omgaan met een ‘Dunkelflaute’, als er wind noch zon is. Wat doen we eerst, wat daarna?
5. Investeringsbereidheid stimuleren: de onrendabele top moet eraf, zoals dat ook bij wind en zon gebeurde
6. Voorkomen dat duurzame bronnen worden afgeschakeld, dat is zonde en frustreert de ontwikkeling van  flexibele opslag
7. Hybride businessmodellen ontwikkelen
8. Beperkende wet- en regelgeving wegnemen: in het Nationaal Actieplan Energieopslag (2016) vond de FME  bijvoorbeeld diverse barrières die het gelijk speelveld voor flexibiliteitsvoorzieningen verstoren, maar ook EU regels beperken soms. Zo blijkt het vaak moeilijk subsidies voor opslag te krijgen, terwijl het een wezenlijk onderdeel is van een systeem dat op duurzame energie draait
9. Naast demonstratieprojecten, ook de eerste opschalingsfase ondersteunen, zodat bedrijven niet neerstorten in de ‘Valley of Death’: de moeilijke fase tussen succesvolle ontwikkeling en brede acceptatie in de markt
10. Maatschappelijk draagvlak organiseren

Tegelijk met het Actieplan lanceert FME’s Energy Storage een website waarop de verschillende energieopslagprojecten in Nederland in kaart gebracht worden. Samen met de studie van CE Delft, waarin per wijk al wordt aangegeven hoe elk wijk in Nederland van het gas afgekoppeld kan worden, biedt dit beslissingsmakers inzicht in de initiatieven die er zijn en de mogelijkheden die er liggen.

Lees ook:

• Energy Storage NL, FME Visiedocument Grootschalige Energieopslag

Grafiek: Visiedocument Grootschalige Energieopslag, FME 2017

Afbeelding: Routekaart Energieopslag 2030 Nederland