Katan: ‘Drastische versobering of twintig nieuwe kerncentrales’
9 februari 2016 – Prof. dr. Martijn Katan vindt dat het Energierapport de keuze verdoezelt waar we voor staan: óf een drastische versobering óf ’twintig nieuwe kerncentrales’. Katan hoopt dat we voor de drastische versobering kiezen.
Martijn Katan is biochemicus en emeritus hoogleraar voedingsleer aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Hij publiceerde zijn mening afgelopen zaterdag in de NRC en op zijn eigen website. Hij deed dat onder de kop ‘Henk Kamp is geen Franciscus’ – en met ‘Franciscus’ bedoelt hij de huidige paus. Katan pleit voor een leider als Franciscus.
De volledige tekst:
‘(…) Woensdag behandelt de Kamer het Energierapport van minister Kamp. Het is een moedeloos makend stuk. Volgens dit rapport is de transitie naar een wereld zonder broeikasgassen geen probleem, we worden er zelfs welvarender van, als we het maar slim aanpakken. Meer biobrandstof en biomassa is goed voor de haven van Rotterdam, de golven van de Noordzee gaan elektriciteit voor ons maken en de CO2 stoppen we gewoon onder de grond.
Waarheid over klimaat en broeikasgassen is onaangenaam en pijnlijk
Waarom stuurt Henk Kamp, die toch geen domme man is, zo’n rapport de wereld in? Omdat hij bang is dat u overloopt naar de PVV als hij zegt wat er echt moet gebeuren? De slimme oplossingen uit het Energierapport zijn namelijk geen oplossingen, de waarheid over klimaat en broeikasgassen is onaangenaam en pijnlijk.
Wind en zon kunnen onze vraag naar energie maar beperkt dekken. Vorig jaar leverden ze 7 procent van onze elektriciteit. Als we daar het energieverbruik voor vervoer, verwarming, industrie en landbouw bij optellen leverden zonne- en windenergie 1 procent. Nog tien keer meer windmolens zou helpen, maar genoeg wordt het nooit. Daarmee staat meteen de elektrische auto op losse schroeven, want als een Tesla rijdt op elektriciteit opgewekt in een kolencentrale, produceert hij via die centrale evenveel broeikasgas als een benzineauto.
Twintig nieuwe kerncentrales
Biomassa en biobrandstof helpen ook niet, die blazen bijna evenveel broeikasgas de lucht in als olie of gas. Opslag van CO2 onder de grond is een onzekere en omstreden techniek en de handel in CO2-uitstootrechten is een mislukking. Er blijft hoop: zonnecentrales, warmtepompen, betere isolatie en wellicht ooit kernfusie, het onderzoek moet doorgaan. Maar het enige wat nu echt zoden aan de dijk zou zetten is twintig nieuwe kerncentrales; vandaar dat het k-woord omfloerst maar hardnekkig blijft terugkomen in het Energierapport.
Het alternatief
Het alternatief voor die twintig kerncentrales is niet prettig: minder vliegen, geen auto maar de fiets of de trein, minder spullen kopen en een kouder huis. Dat vertikt u, denkt Kamp, en zo is het. Neem vliegreizen. Ik ben net terug van de Canarische eilanden, heerlijk. Maar die twee retourtjes produceerden evenveel broeikasgas als het jaarlijkse elektriciteitsverbruik van drie huishoudens. We moeten dus minder vliegen. Ik probeer al minder vlees te eten, maar ook dat valt niet mee, en ik fiets veel maar ik kan slecht zonder auto.
Waarom zouden we al die ontberingen accepteren? Immers, die temperatuurstijging is met airco best te overleven, en als de zee stijgt verhogen we gewoon de dijken. Het probleem is dat we niet weten wat er verder gaat gebeuren. Hittegolven, droogte, overstromingen en minder voedsel, zeggen het Planbureau voor de Leefomgeving en het KNMI. Maar zeker is het niet, dat zeggen ze er eerlijk bij. Er kan ook iets abrupt en onherstelbaar mis gaan: de warme golfstroom wordt koud, het smelten van de poolkappen komt in een stroomversnelling, een megawolk methaan stijgt op uit ontdooiende toendra’s. Dan trekken er misschien honderden miljoenen hongerige Afrikanen en Aziaten naar Europa op zoek naar eten. Misschien.
De risico’s van opwarming zijn als die op de beurs. Je weet nooit of een bedrijf failliet gaat, daarom steek je niet alles in één beursfonds. Maar de klimaatrisico’s kunnen we niet spreiden, we hebben maar één planeet. Wat we nu doen is speculeren dat het wel los zal lopen. Intussen verzekeren we ons wel tegen minieme risico’s zoals het afbranden van ons huis.
Zo erg is het alternatief niet
Wordt het niet tijd ons te verzekeren tegen de ondergang van onze biosfeer, ook al is de premie hoog? Zo erg is het niet om minder te vliegen, meer bonen te eten en minder spullen te kopen; als iedereen het doet ga je vanzelf mee. Alleen bestaat die ‘iedereen’ uit zeven miljard mensen. Wie begint er?
We hebben een leider nodig
Wat we nodig hebben is een leider met visie die ons meesleept, gelijk Churchill in 1940 met zijn Blood, Sweat, and Tears . Gelukkig is er zo’n leider. Hij heet Jorge Bergoglio. Als student had hij een bijbaantje als uitsmijter in een nachtclub. Hij werkte ook als chemisch analist in een laboratorium; hij weet dus wat CO2 is. Sinds 2013 heet hij Paus Franciscus. Hij heeft geen kleinkinderen, maar wel een intens geloof. Hij hoeft geen verkiezingen te winnen, subsidies binnen te halen of carrière te maken, hij kan zeggen waar het op staat en dat doet hij: we mishandelen onze zuster de Aarde, we zetten haar rijkdommen om in afval en intussen maakt onze zucht naar spullen ons ongelukkig. We zijn zondaars, laten we ons bekeren.
Is dat de taal die we nodig hebben? Ik ben opgevoed met wantrouwen jegens de katholieken, maar dit spreekt mij aan. Het Energierapport geeft mij geen moed, Franciscus wel. Laten we een regering kiezen die durft te zeggen waar het op staat. Dan kan een volgend Energierapport maatregelen voorstellen die wel helpen: duurdere benzine, gas en elektriciteit – ook voor de industrie, die nu een schijntje betaalt – en duurdere vliegtickets. Dan maar geen Canarische eilanden; gedeelde smart is halve smart. (…)’
Katan publiceert regelmatig over energie, met name in verband met bio-energie. Hij was co-auteur van de (omstreden) KNAW-publicatie ‘Biobrandstof en hout als energiebronnen‘.
Bronnen
NRC, 6 februari 2016: Henk Kamp is geen Franciscus (via Blendle)
Website Martijn Katan, 6 februari 20126: Henk Kamp is geen Franciscus (zelfde tekst met alle voetnoten)
