Hoge Raad: splitsingswet niet in strijd met Europese regels

26 juni 2015 – De Hoge Raad heeft vandaag beslist dat de Splitsingswet niet in strijd is met het recht van de Europese Unie. De vorderingen van Essent, Eneco en Delta op de Staat zijn daarmee afgewezen.

Uit een bericht van de Hoge Raad
Eerder oordeelde het hof dat dit wel het geval was en stelde daarmee energieondernemingen Essent, Eneco en Delta in het gelijk in hun procedure tegen de Staat hierover.
Met deze uitspraak van de Hoge Raad zijn de vorderingen van Essent op de Staat definitief afgewezen. De zaken van Eneco en Delta verwijst de Hoge Raad terug naar het hof, maar uitsluitend wat betreft hun beroep op het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens. Het hof moet beoordelen of Eneco en Delta zich hier terecht op beroepen.
Volgens de Splitsingswet mogen beheerders van elektriciteits- en gasnetwerken geen deel uitmaken van een groep ondernemingen waartoe ook bedrijven behoren die in Nederland energie produceren, leveren of daarin handelen (het ‘groepsverbod’). Evenmin mogen binnen de groep waartoe de netbeheerder behoort activiteiten worden verricht die strijdig kunnen zijn met het belang van het beheer van het desbetreffend energienet (het ‘verbod op nevenactiviteiten’).
Als gevolg van het groepsverbod moeten Essent, Eneco en Delta zich zodanig opsplitsen dat de netbeheerder geen onderdeel meer van de groep uitmaakt.  De overheid behoudt de aandelen in de netbeheerder, en de overige onderdelen van deze ondernemingen mogen aan private aandeelhouders worden overgedragen.

Geschil
Essent, Eneco en Delta vinden dat het groepsverbod en het verbod op nevenactiviteiten in strijd zijn met het recht van de Europese Unie, in het bijzonder met het vrij verkeer van kapitaal (art. 63 VWEU) en de vrijheid van vestiging (art. 49 VWEU). Daarnaast beroepen zij zich op de bescherming van eigendom door art. 1 van het Eerste Protocol bij het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM).

Uitspraak
De wetgever heeft met de Splitsingswet de leveringszekerheid van gas en elektriciteit op een hoog niveau willen waarborgen. Door middel van een volledige splitsing tussen de netbeheerder en de productie- en verkoopbedrijven heeft de wetgever de energiemarkt transparant willen maken. Dit is in het belang van afnemers, waaronder consumenten.
Deze doelstellingen van de Splitsingswet zijn volgens de Hoge Raad, ook gelet op de beantwoording van prejudiciële vragen door het Hof van Justitie van de Europese Unie, belangrijke redenen van algemeen belang. Met het groepsverbod en het verbod op nevenactiviteiten worden de doelstellingen van de Splitsingswet  bereikt terwijl ze niet verder gaan dan daarvoor noodzakelijk is. Om die reden oordeelt de Hoge Raad dat deze belemmeringen van het vrij verkeer van kapitaal en de vrijheid van vestiging gerechtvaardigd zijn.
De Hoge Raad gaat niet in op het beroep dat Eneco en Delta doen op het EVRM. Het hof was daar namelijk eerder niet aan toegekomen. Daarom verwijst de Hoge Raad deze zaken terug zodat het hof hier alsnog over kan oordelen. Essent stelde dit in hoger beroep niet aan de orde en daarom eindigt voor Essent de procedure hier.

Uit een bericht van PZC
‘(…) Het in tweeën hakken van energiebedrijven is inmiddels een jarenlang slepende kwestie. Want al in november 2006 heeft de Tweede Kamer de Wet Onafhankelijk Netbeheer aangenomen, in de volksmond de ‘splitsingswet’. Daarin worden energiebedrijven in tweeën gehakt. Nu bezit Delta nog de stroomkabels en produceert ze energie door middel van kern-, kolen-, gas- en biomassacentrales en windmolens. De overheid wil dat uit elkaar trekken.
De splitsingswet moet voorkomen dat stroomkabels in handen komen van buitenlandse bedrijven. Ook moet het tegengaan dat wordt bezuinigd op netwerken om verliezen op verkoop van energie te dekken. Dat zou levering van stroom in gevaar brengen. (…)’

Reactie van VEMW, de Nederlandse vereniging voor zakelijke energie- en watergebruikers
Algemeen directeur Hans Grünfeld van VEMW: “Wij zijn verheugd met de duidelijkheid die de Hoge Raad heeft gegeven in deze langslepende zaak. Er is geen sprake van strijdigheid met het Europese Recht. Het is nu zaak voor Delta en Eneco om zo snel mogelijk te splitsen. Uiteraard hebben de bedrijven het recht om hun procedure voort te zetten maar dat mag niet ten koste van het algemeen belang gaan. Het nog jaren procederen over een bepaling in het EVRM en ondertussen ongesplitst verder gaan is volgens ons niet in het belang van de samenleving. Ongesplitste bedrijven dragen niet bij aan een level playing field en zijn onwenselijk. Deze onwenselijkheid is gisteren nogmaals duidelijk geworden toen bleek dat de netbeheerder Delta leningen bleek te verstrekken aan de producent Delta”.

Bronnen
Hoge Raad, 26 juni 2015: Splitsingswet niet in strijd met Europees recht
PZC, 26 juni 2015: Hoge Raad: splitsingswet niet in strijd met Europese regels
VEMW, 26 juni 2015: Algemeen belang niet gebaat bij voortslepend juridisch conflict