Gemeentelijk inkoopbeleid voertuigen negeert milieucriteria

Ondanks landelijke inkoopcriteria, spelen milieucriteria vaak geen rol bij gemeentelijke aanbestedingen voor doelgroepenvervoer en het eigen wagenpark, concludeert Natuur & Milieu op basis van haar  jaarlijkse onderzoek naar dit onderwerp. De organisatie geeft gemeentes zeven adviezen om hun inkoopbeleid te verduurzamen. 

Sinds 2015 is duurzame inkoop door gemeenten het uitgangspunt, maar bij aanbestedingen voor vervoer en voertuigen vraagt slechts 24 procent van de gemeenten om randvoorwaarden voor milieu. Dat constateert Natuur & Milieu in de Gemeentebenchmark Duurzaam Inkopen Vervoer. Daarmee onderzoekt de milieuorganisatie in hoeverre gemeenten duurzaam inkopen op het vlak van doelgroepenvervoer en het eigen wagenpark. Ze keken hiervoor naar zeventig aanbestedingen voor wagenparken, leerlingenvervoer en wmo-vervoer van 218 gemeenten, gedaan tussen medio 2016 en de eerste helft van 2017.

Gemeentebenchmark

Vorig jaar kwam uit het onderzoek naar voren dat 84 procent van de gemeenten niet voldeed aan de landelijk gestelde duurzame inkoopcriteria. Ditmaal is dat 76 procent, al gaat het daarbij wel deels om andere aanbestedingen en gemeenten. Op basis van het onderzoek kregen de gemeenten een cijfer van 1 tot 10. Het hoogste cijfer staat voor volledig emissieloze mobiliteit; het laagste voor het ontbreken van effectieve milieucriteria in de aanbesteding.

(tekst loopt door onder de tabel)

Als puur wordt gekeken naar aanbesteden van doelgroepenvervoer met oog voor het milieu, dan komen Groningen en Haren in dit onderzoek als beste uit de bus. Zij scoren een 8 tot 8,5. Leeuwarden en Amsterdam doen het met een 7,5 tot 8 ook goed, net als Haarlemmermeer met een 7 tot 7,5. Lingewaal en Houten komen met een 1 tot 1,5 voor de duurzame inkoop van het doelgroepenvervoer als slechtste uit dit onderzoek naar voren.

Milieucriteria ontbreken

Natuur & Milieu roemt de gemeenten Groningen, Haren, Leeuwarden en Amsterdam als het om duurzaam inkopen van doelgroepenvervoer gaat. Samen met Utrecht, Bronckhorst en Uden, die goed voor de dag komen bij de inkoop van het eigen wagenpark, tonen zij volgens de onderzoekers sterke ambities en richten zij hun aanbestedingseisen daarop in. “Deze gemeenten nemen hun beleidsambities serieus en laten zien dat het kan. En hun inwoners profiteren rechtstreeks van de schonere lucht binnen de eigen gemeentegrenzen”, aldus Geertje van Hooijdonk, hoofd Programma’s van Natuur & Milieu.

“Vaak ontbreken milieucriteria in de aanbesteding. Daardoor wordt de aanbesteding puur op de laagste aanschafprijs gegund. Dat zijn in de praktijk meestal diesels”, constateert Natuur en Milieu. Van Hooijdonk: “Het is wrang dat juist kwetsbare doelgroepen worden vervoerd met diesels. Dat is de slechtst mogelijke keuze voor luchtkwaliteit.”

Weeg criteria, stel eisen

De natuurorganisatie raadt overheden aan om de landelijke inkoopcriteria van PIANOo als basis te gebruiken en de gunningscriteria goed te wegen. Voor gemeenten die luchtkwaliteit en klimaat verder willen verbeteren, heeft Natuur & Milieu zeven adviezen:

1. Vraag om elektrische voertuigen
2. Sluit dieselvoertuigen en biobrandstof uit landbouwgewassen uit.
3. Beloon verschillende alternatieven brandstoffen niet gelijk
4. Hanteer een voldoende lange contractperiode, bij voorkeur zeven jaar
5. Eis maatregelen die brandstofbesparing opleveren
6. Zorg voor minder verreden kilometers
7. Wees concreet

Bronnen:

• Binnenlands Bestuur.nl, ‘Benchmark Duurzaam Inkopen van Vervoer; een onderzoek naar gemeentelijke vervoersaanbestedingen 2016/2017: Doelgroepenvervoer en eigen wagenpark‘