‘Bij kernramp is paniek gevaarlijker dan straling’

25 augustus 2016 – De gevolgen van een ramp met een kerncentrale worden vaak overschat, meldt het RIVM dat een enquête heeft gehouden onder 350 Nederlanders. Velen denken dat er bij een ramp in een groot gebied rond die centrale doden vallen. En dat is niet zo, zegt het RIVM. 

Uit een bericht van de NOS
‘(…) De meeste Nederlanders weten niet wat te doen in geval van een incident in een kerncentrale, blijkt uit onderzoek door het RIVM en GGD Groningen in opdracht van het ministerie van VWS.  Ze weten weinig of niets over straling, over de gevolgen van blootstelling daaraan en het gebruik van jodiumtabletten. En dat terwijl er net over de grens in België twee centrales staan (Doel en Tihange), in het oosten een in Duitsland (Lingen) en een in Nederland (Borsele). De onderzoekers adviseren minister Schippers om een publiekscampagne te starten die mensen vertelt wat te doen bij een kernongeluk en onderwijs te geven in de werking van straling. (…)’

Het onderzoek van het RIVM werd gedaan in verband met de verspreiding van jodiumtabletten. Ons land heeft in juli 2014 besloten dat jodiumtabletten ook beschikbaar moeten zijn voor personen tot 18 jaar en zwangere vrouwen die tot een afstand van 100 kilometer van een kerncentrale wonen.
De conclusie van het RIVM-onderzoek is dat er nog veel verbeterd moet worden aan de communicatie. RIVM: ‘Dit rapport laat zien hoe de communicatie over stralingsongevallen, stralingsincidenten en verspreiding van jodiumtabletten beter kan aansluiten bij de informatiebehoefte van mensen en de beelden die bij hen leven.
Het blijkt dat mensen behoefte hebben aan duidelijke informatie over wie de tabletten moeten innemen, waarom en op welk moment ze dat moeten doen. Ook blijkt dat het voor de meeste mensen in Nederland onduidelijk is wat de gezondheidseffecten zijn van een kernongeval en welke maatregelen hen daartegen kunnen beschermen. Anders dan deskundigen, verwachten de meeste mensen bij een kernongeval veel sterfgevallen en misvormingen, zelfs op grote afstand. Daarom is het belangrijk om effecten waar mensen zich zorgen over maken te bespreken. Ook weten mensen weinig over beschermingsmaatregelen. Velen denken bijvoorbeeld dat direct vertrekken naar een veilig gebied de beste maatregel is, maar afhankelijk van de straling kan schuilen ook volstaan. Voor een juist gebruik wordt aanbevolen om de jodiumtabletten aan de doelgroep te verstrekken met een begeleidende brief op naam en daarin aan te geven dat nadere instructies moeten worden afgewacht. (…)’

Kaart: De interventieniveaus en de bijhorende ‘preparatiezones’ voor jodiumtabletten. In een klein gebied van 20-25 km rondom de Nederlandse, Belgische en Duitse kerncentrales zijn jodiumtabletten bedoeld voor mensen tot 40 jaar, en in een gebied tot 100 km rondom die centrales voor kinderen tot 18 jaar en zwangere vrouwen.

Voorlichtingscampagne hard nodig

Uit een artikel van het Brabants Dagblad
‘(…) Volgens stralingsdeskundige Harry Slaper van het RIVM is het belangrijk het hoofd koel te houden als het misgaat. “Wat je zeker niet moet doen, is in de auto stappen en wegrijden. In huis ben je al beschermd: de stenen houden de straling tegen. Ook niet doen: de kinderen meteen een jodiumpil geven. Het kan uren of soms zelfs dagen duren voordat een radioactieve wolk komt overdrijven. Bij te vroege inname is de pil uitgewerkt.”
Uit het onderzoek van het RIVM blijkt dat veel mensen een kernramp associëren met misvormde kinderen, dieren en planten. Sommigen vrezen zelfs Hiroshima-achtige horror. In werkelijkheid is alleen een zeer hoge dosis straling dodelijk. Bij de ramp in de centrale bij Tsjernobyl in 1986 stierven tientallen reddingswerkers aan stralingsziekte. Bij de ramp in het Japanse Fukushima in 2011 kregen ook enkele werknemers deze ziekte, maar zij herstelden allemaal. Bij lagere doses komt geen stralingsziekte voor. Zo waren er bij de twee grote rampen geen gevallen van stralingsziekte buiten het terrein, laat staan toename van onvruchtbaarheid of het aantal aangeboren misvormingen.
Slaper benadrukt dat de kans op een kernongeval zeer klein is. “Als we ons goed voorbereiden, blijven gezondheidsrisico’s beperkt. Daarom is het belangrijk dat mensen weten hoe ze zich kunnen beschermen tijdens een ongeval.”