Nooit eerder meer betaalproblemen voor energiefacturen dan in 2017
In 2017 namen in Vlaanderen de betalingsproblemen op de commerciële markt voor elektriciteit en aardgas verder toe. Dat blijkt uit het sociaal rapport van toezichthouder Vreg. De stijging van de elektriciteitsfactuur in 2016 en 2017 kan hiervoor een verklaring zijn. In die factuur wegen taksen en heffingen zwaar door. Vanuit bepaalde sociale en politieke hoeken wordt de energiefactuur, vooral de elektriciteitsfactuur, wel eens omschreven als een bijkomende belastingbrief.
Bij de distributienetbeheerders leidde deze evolutie vooralsnog niet tot een sterke stijging van de indicatoren voor structurele energiearmoede, stelt de Vreg. In Vlaanderen zijn deze netbeheerders verantwoordelijk voor een aantal sociale aspecten inzake energie, zoals de –beperkte– belevering van consumenten met betalingsproblemen en het plaatsen van budgetmeters. Het aantal elektriciteits- en aardgasbudgetmeters steeg in 2017 licht, terwijl het aantal afgesloten gezinnen na een traject van betalingsproblemen voor elektriciteit toenam, maar voor aardgas afnam.
De cijfers die de Vreg ontving van de leveranciers geven, net als in 2016, aan dat in 2017, meer huishoudelijke afnemers kampten met betalingsproblemen in de vrije markt. Het aantal klanten dat in 2017 minstens één ingebrekestelling kreeg, kende slechts een zeer beperkte stijging ten opzichte van 2016. Hier spelen echter meer factoren, zoals afnemers die uit vergetelheid hun factuur te laat betaalden.
Het aantal opgestarte afbetalingsplannen steeg echter weer fors, met 19,5%, terwijl ook in 2016 het aantal opgestarte afbetalingsplannen al 25% hoger lag dan in 2015. Er werden nooit zoveel afbetalingsplannen opgestart als in 2017. In tegenstelling tot een ingebrekestelling, geeft een afbetalingsplan wel degelijk aan dat een klant er niet in slaagt om zijn factuur meteen te betalen. De verhoging van de elektriciteitsfactuur in de periode 2015-2017, met onder meer de gestegen distributienettarieven en de ondertussen opgeheven verhoogde bijdrage energiefonds, zou volgens de Vreg hiervan aan de oorsprong kunnen liggen.
Meer afbetalingsplannen
Een afbetalingsplan stopt normaal gesproken de procedure om het contract met de klant op te zeggen (na een ingebrekestelling volgt na vijftien dagen de opzegging van het contract, en daarna na zestig dagen ook de ‘drop.’ Dit proces wordt normaal stopgezet zodra er een afbetalingsplan wordt afgesloten. Zolang dit wordt nageleefd hoeft het contract immers niet beëindigd te worden. Op die manier kan het ook als een positieve ontwikkeling gezien worden dat de leveranciers er meer opstarten. Het aantal klanten waarvan het contract uiteindelijk werd opgezegd, en die op zoek moesten naar een nieuwe leverancier of die –in het kader van diens sociale verplichtingen– werden overgenomen door de distributienetbeheerder, steeg daardoor slechts met respectievelijk 3% voor elektriciteit en 4% voor aardgas.
Het aantal klanten van de distributienetbeheerders nam niet merkelijk toe. Toch valt op dat opnieuw relatief weinig klanten hun schulden bij de distributienetbeheerder konden afbetalen en opnieuw de weg naar de commerciële markt vonden. Hun aantal nam ten opzichte van 2016 nauwelijks toe, terwijl dat jaar al uitzonderlijk weinig klanten terugkeerden.
De betalingsproblemen bij de leveranciers vertalen zich vooralsnog ook nauwelijks in hogere indicatoren bij de distributienetbeheerders. Zo nam het aantal elektriciteits- en aardgasbudgetmeters –een goede indicator voor structurele energiearmoede – slechts met respectievelijk 2 en 1% toe. Het aantal toekenningen van de minimale levering van aardgas bereikte wel recordhoogtes in de winter 2016-2017, zij het na een communicatiecampagne van de minister voor energie en van verschillende organisaties over die maatregel.
Het aantal afsluitingen ten slotte nam af voor aardgas, maar steeg verder voor elektriciteit met 10%, na een stijging van 6% tussen 2015 en 2016. In totaal werden er in 2017 1.298 huishoudelijke toegangspunten voor elektriciteit en 1.508 huishoudelijke toegangspunten voor aardgas afgesloten, na aanhoudende betalingsproblemen).
