Populariteit elektrisch vervoer bedreigt kobaltkompels DR Congo
De populariteit van elektrisch vervoer leidt hier tot schonere lucht, maar in de landen waar de grondstoffen voor de benodigde batterijen gewonnen worden, leidt het tot uitbuiting en grootschalige vervuiling. Kan stedelijke mijnbouw een alternatief bieden? Alleen als er een stabiele markt voor gerecyclede materialen komt, denken onderzoekers, bijvoorbeeld door een belasting op CO2.
In 2015 was de wereldwijde markt voor lithium-ion batterijen nog dertig miljard dollar, berekende Transparency Market Research, maar in 2024 zal dat 75 miljard dollar zijn. Dat heeft alles te maken met de snelle introductie van de elektrische auto, meldt The Guardian: analisten van Morgan Stanley verwachten dat elektrische vervoersmiddelen in 2050 tenminste 47% van alle verkochte wagens zullen uitmaken.
Kobalt
Willen producenten van batterijen en transportmiddelen dit soort verwachtingen kunnen waarmaken, dan moeten ze nieuwe bronnen van de benodigde materialen vinden. Een van die grondstoffen is kobalt, een steeds schaarser goed. De prijs van het metaal verdubbelde afgelopen jaar bijna, en de vraag naar het metaal kan de komende decennia zelfs verdertigvoudigen, verwacht Bloomberg New Energy Finance. Afgelopen juli meldde persbureau Reuters al dat mijnbouwgigant Glencore een deal had getekend om 20,000 ton kobaltproducten te verkopen aan het Chinese Contemporary Amperex Technology Co Ltd (CATL), dat Volkswagen gaat voorzien van de accu’s die het nodig heeft voor de omschakeling naar elektrische auto’s.
60% van de verhandelde kobalt komt uit de DR Congo. Niet alleen uit de bekende conflictgebieden aan de oostelijke grenzen, maar ook uit oude mijnbouwgebieden als Katanga in het zuiden van het land. Als leverancier van uranium was dit gebied in de Koude Oorlog al mikpunt van internationale spanningen, als leverancier van kobalt staat het momenteel onder de grote druk om aan de stijgende vraag te voldoen. Waar de presidentiële elite en internationale grondstoffenhandelaren als het Zwitserse Glencore hier goed aan verdienen, geldt dat niet voor degenen die het kobalt uit de grond moeten halen.
Uitbuiting, kinderarbeid en vervuiling
De mijnen in Katanga mogen dan niet gecontroleerd worden door rebellengroepen, concludeerde de Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO) in een rapport over de kobaltwinning in de DR Congo, maar de regio is onstabiel, er is veel geweld en weinig wetsbescherming. Behalve in de industriële complexen worden veel mineralen gewonnen in kleine handgegraven mijnen waar duizenden vrouwen, mannen en kinderen voor weinig geld onder erbarmelijke omstandigheden hun werk doen. De formele industrie, gecontroleerd door staatsbedrijven en internationale ondernemingen, wordt geassocieerd met mensenrechtenschendingen, conflicten met lokale gemeenschappen en landonteigeningen.
Zowel de informele als de formele industrie creëren daarnaast grootschalige milieuschade en ontbossing. Internationale mijnbouwbedrijven ontginnen nu ook in natuurreservaten, lucht en water worden zodanig verontreinigd met giftige en radioactieve elementen dat de vissen dood in het water drijven.
Stedelijke mijnbouw als alternatief?
Gelukkig hebben industriële samenlevingen de afgelopen decennia zelf bergen afval in hun achtertuinen begraven. Kijk daarnaast naar het staal, de koper, het aluminium en het lood in de bestaande gebouwen en het goud in afgedankte telefoons, en je ziet een stedelijke mijn vol waardevolle materialen. Ook metalen als kobalt zijn daaruit terug te winnen, bleek onder meer uit onderzoek naar het recyclen van computers in België.
Samen met onderzoekers van de TU Delft, de Universiteit Leiden, de Waag Society en Metabolic bracht het Amsterdam Institute for Advanced Metropolitan Solutions (AMS) in kaart wat de stad als metaalmijn te bieden heeft. Er is een groot potentieel, concludeerden ze, maar of het financieel ook haalbaar is hangt af van de markt voor gerecyclede materialen. Momenteel is die onstabiel, maar ze zou gecorrigeerd kunnen worden door financiële prikkels als een koolstofbelasting of beleidsmaatregelen.
Bronnen:
- The Guardian, 29 juli 2017, ‘Carmakers’ electric dreams depend on supplies of rare minerals’
- Financial Times, 26 juli 2017, ‘Clean electric cars are built on pollution in Congo’
- Reuters, 7 juli 2017, ‘Exclusive: Glencore makes large cobalt deal, securing EV battery supplies for VW’
- FairPhone, 7 juni 2017, ‘On-site visit to cobalt mines in Congo, April 2017’
- Bloomberg, 9 juni 2017, ‘Race Is on to Mine Metal Powering Electric Vehicles’
- SOMO, 1 april 2016, rapport ‘Cobalt blues: Environmental pollution and human rights violations in Katanga’s copper and cobalt mines‘
- AMS Amsterdam, maart 2016, rapport ‘Prospecting the urban mine of Amsterdam
- Resources, Conservation and Recycling, februari 2016, ‘Resource savings by urban mining: The case of desktop and laptop computers in Belgium‘
Lees ook:
- Washington Post, 30 september 2016, ‘THE COBALT PIPELINE: Tracing the path from deadly hand-dug mines in Congo to consumers’ phones and laptops’
Foto: ‘Child labor, Artisan Mining in Kailo Congo’, Julien Harneis Creative Commons 2.0
