Protest tegen waterkrachtcentrales in de ‘batterij’ van Europa: de Balkan
Na akkoorden met Albanië, Kosovo, Montenegro en Servië, heeft de Europese Bank voor Reconstructie en Ontwikkeling (ERDB) 26 februari een overeenkomst getekend met Bosnië en Herzegovina om hun economie te versterken en aantrekkelijker te maken voor investeerders. De Balkan-landen zouden de EU van waterkracht-energie moeten kunnen voorzien, maar milieu-activisten en lokale boeren vrezen het ergste.
Hoewel landen als Albanië en Montenegro naar West-Europese standaarden een zeer hoog aandeel hernieuwbare energie in hun energiemix kennen, vervliegt een groot deel daarvan als rook door houtgestookte kachels of verlies door oude energieleidingen. Het aandeel waterkracht maakte deze landen echter zo interessant dat internationale bedrijven staan te popelen om in waterkrachtcentrales in de Balkan te investeren, schrijft onderzoeksjournalist Ragnar Skre in het FD.
Sommigen zien de ‘regelarme’ Balkan als een experimentele broedplaats voor innovatie, denkt hij, anderen gewoon als een plek om hun bestaande verdienmodel mee uit te breiden. Volgens de Oostenrijkse milieuorganisatie Riverwatch worden momenteel 187 centrales gebouwd in Kosovo, Servië, Bosnië, Montenegro, Macedonië en Albanië. Daarnaast zouden er de komende jaren nog 2800 nieuwe gepland staan, waarvan meer dan duizend in beschermde natuurgebieden. Met haar campagne ‘Red het blauwe hart van Europa’ hoopt de organisatie de ’tsunami aan dammen’ te stoppen.
Regels
Bedrijven die een installatie van minder dan 10 MW willen bouwen, weet Skre, hoeven vaak niet te testen wat hun bedrijvigheid heeft op de omgeving. Zolang de landen geen EU-lid zijn, bepaalt de lokale overheid wat er wel en niet mag gebeuren. Wel probeert de EU de landen over te halen Europese wetgeving als de Kaderrichtlijn Water te volgen.
Willen de landen ooit toetreden tot de EU, stellen organisaties als de EBRD, dan moeten ze hun wetgeving af gaan stemmen op de behoeften van investeerders. Afgelopen jaren legden verschillende landen daarom al nieuwe transportleidingen aan. Daarnaast hebben ze elektriciteitsbeurzen opgericht waar elektriciteit verkocht kan worden aan internationale partijen. De bescherming van lokale belangen legt het echter vaak af tegen die van de grote internationale partijen.
Risico’s
In hun protest tegen de waterkrachtcentrales staan de Balkan-bewoners niet alleen. Behalve met boze boeren, bange burgers en verdrongen biodiversiteit, gaat de aanleg van waterkrachtcentrales met stuwdammen vaak gepaard met veel methaan-uitstoot, gevolg van het onder water zetten van bomen en planten. Daarmee lijkt een deel van de kritiek op waterkracht op die van gas: het vermijdt CO2, maar stoot daarbij wel een veel schadelijker broeikasgas uit.
Daarnaast blijkt de opbrengst van de centrales in verschillende landen onzekerder dan vooraf verwacht werd. Overheden die voorheen groots ingezet hebben op waterkracht, hebben nu als gevolg van klimaatverandering te kampen met droogtes, waarschuwde de Wereldbank onlangs. In het Zuid-Afrikaanse Kaapstad geldt sinds februari bijvoorbeeld een rantsoen van vijftig liter water per persoon per dag, en zijn de stuwmeren inmiddels nagenoeg leeg. Ook de Westelijke Balkan zou een risico op verminderde neerslag lopen. De concurrentie tussen waterkrachtcentrales en lokale boeren, die nu al vrezen voor hun watervoorziening, zou daarmee verder toenemen.
Lees ook:
- FluxEnergie, 30 januari 2018, ‘EU steekt 873 miljoen in inter-Europese energienetwerken‘
- FluxEnergie, 4 januari 2018, ‘Nuts Groep koopt Nederlandse Energie Maatschappij, Gulf Gas and Power betreedt markt‘
Foto: Fierza Hydroelectric Power Station, Albanië 2013, Tobias Klenze CC-BY-SA 4.0
