Spinozapremie voor René Janssen (organische zonnecellen)

12 juni 2015 – Professor René Janssen ontvangt de NWO Spinozapremie ter waarde van 2,5 miljoen euro. Dat maakte NWO-voorzitter Jos Engelen vandaag bekend.

Persbericht NWO
 Prof. dr. ir. R.A.J. Janssen  
De NWO-Spinozapremie is de hoogste wetenschappelijke onderscheiding in Nederland. Janssen is hoogleraar Moleculaire Materialen en Nanosystemen en Fysisch-Organische Chemie aan de Technische Universiteit Eindhoven. De andere laureaten zijn religiewetenschapper Birgit Meyer, statisticus Aad van der Vaart en humaan geneticus Cisca Wijmenga.
Janssen combineert op een unieke manier chemie met natuurkunde en fundamenteel onderzoek met toegepast onderzoek. Als wetenschapper wordt hij gedreven door een van de grote maatschappelijke uitdagingen voor de toekomst, namelijk de wereldwijde transitie naar onuitputtelijke en duurzame energiebronnen. Met zijn ideeën inspireert Janssen internationaal vele onderzoekers.
In 1999 ontving René Janssen de PIONIER-subsidie (voorloper VICI) van NWO Chemische Wetenschappen. Ook won hij tweemaal de Young Chemist Award van NWO.

Energie in chemische bindingen
Veel van het onderzoek van Janssen richt zich op organische zonnecellen, in het bijzonder op zonnecellen uit polymeren. Deze zetten de energie uit zonlicht om in elektriciteit via een complexe chemische en fysische keten. Janssens grote verdienste ligt in het begrijpen en modificeren van de subtiele interacties in deze keten. Het gaat om de wisselwerking tussen chemische en elektronische structuren, de fysica van licht, ladingtransport en morfologie (de studie van vormen) op nanoschaal. Dat maakt het mogelijk om fotonen (lichtdeeltjes) zo efficiënt mogelijk om te zetten in elektriciteit. Daarbij is het van groot belang het energieverlies bij elke stap in het omzettingsproces te minimaliseren. Ook bij het opslaan van de zonne-energie is deze optimalisatie van groot belang. Een veelbelovende mogelijkheid is om de energie uit zonnecellen op te slaan in chemische verbindingen op moleculair niveau.

Wereldwijde aandacht
In 2013 ontving Janssen een ERC Advanced Grant van de Europese Unie om hieraan verder te werken. De breed gedragen toekomstverwachting is dat grote, flexibele en lichtgewicht oppervlakten van polymeerzonnecellen binnen afzienbare tijd goedkoop geproduceerd kunnen worden. In theorie zijn bij dit type zonnecellen rendementen tot 20% mogelijk. Daarom trekt Janssens onderzoek wereldwijd de aandacht van zowel de wetenschap als de industrie. Door zijn onderzoek naar nieuwe materialen en nieuwe technieken hebben polymeerzonnecellen zich ontwikkeld van een wetenschappelijke noviteit tot een realistische energiebron voor de toekomst.

Unieke diversiteit
René Janssen promoveerde in 1987 aan de TU-Eindhoven. Na zijn promotie werkte hij een jaar lang in de VS met de latere Nobelprijswinnaar en scheikundige Alan Heeger. Daarna keerde Janssen terug naar Eindhoven, waar hij in 2000 benoemd werd tot hoogleraar. Hij bouwde een onderzoeksgroep op voor onderzoek naar nieuwe materialen, in het bijzonder organische halfgeleiders. Op dit moment doet de groep van Janssen uiteenlopend onderzoek aan diverse nieuwe materialen, waaronder zonnecellen, maar ook elektrochemische cellen, transistors en dioden. Het onderzoek binnen zijn groep is uniek in zijn diversiteit en heeft al tot vele nieuwe inzichten geleid. Janssen won diverse belangrijke wetenschappelijke prijzen, waaronder tweemaal de Young Chemist Award van NWO. Hij is sinds 2011 lid van de KNAW en sinds 2013 universiteitshoogleraar aan de Technische Universiteit Eindhoven.

Janssen is zeer actief op het gebied van outreach, waarmee hij jonge mensen wil enthousiasmeren voor chemie en natuurkunde en waarmee hij de grote maatschappelijke waarde van zijn vakgebied wil tonen. Hij stelt zijn lab regelmatig open voor studenten en leert jongere kinderen hoe ze elektriciteit kunnen maken uit plastic.

Bronnen
NWO, 12 juni 2015: Spinozapremie voor chemicus René Janssen
Foto NWO