Vervoer zal blijven groeien – Onvoldoende klimaatmaatregelen in beleid

2 mei 2017 – Ondanks het grote aandeel van het vervoer in de CO2-uitstoot zal het voorlopig niet lukken de omvang van het personen- en goederenvervoer te verminderen. Integendeel, de betrokken bewindslieden hebben de Tweede Kamer gemeld dat er na 2030 extra in de infrastructuur geïnvesteerd zal moeten worden om de groei te kunnen opvangen. Ze erkennen overigens nog onvoldoende rekening te houden met ‘Parijs’.

Dat blijkt uit de Nationale Markt- en Capaciteitsanalyse (NMCA) die minister Schultz van Haegen en staatssecretaris Dijksma (Infrastructuur en Milieu) naar de Tweede Kamer hebben gestuurd.
De beide ministeries erkennen dat in het rapport onvoldoende rekening wordt gehouden met de klimaatafspraken van Parijs. Wie het rapport leest moet ook concluderen dat ‘verkeerscongestie’ een veel grotere zorg is dan het halen van de klimaatdoelen van Parijs.

Uit een persbericht van de Rijksoverheid
‘(…) Het huidige Infrastructuurfonds waaruit de plannen voor nieuwe infrastructuur worden gefinancierd, loopt tot en met 2030. De nieuwe vervoer- en verkeersanalyse geeft voor een nieuw kabinet aan wat de te verwachten opgaven zijn na 2030, als alle lopende infrastructuurprojecten zijn uitgevoerd. Het gaat daarbij om potentiële knelpunten op de wegen, het spoor, de vaarwegen en bus, tram en metro.

De analyse laat zien dat de mobiliteit in het personen- én het goederenvervoer toeneemt. In het personenvervoer is deze groei het sterkst in, rond en tussen de grotere steden. Het goederenvervoer groeit sterk op de achterlandverbindingen. De opgaven voor de langere termijn liggen in de stedelijke gebieden en op de (achterland) verbindingen vanuit de Randstad. In het personenvervoer doen de grootste opgaven zich voor in de regio’s Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Utrecht en Eindhoven op zowel de weg als in het openbaar vervoer. Verder gaat het om de verbindingen vanuit de Randstad richting Amersfoort, Zwolle, Breda, Tilburg, Den Bosch en Arnhem-Nijmegen.

In het goederenvervoer zijn er op de transportroutes naar Duitsland richting 2040 potentiële knelpunten op de weg en op het spoor. De vaarwegen hebben ook op de lange termijn voldoende capaciteit voor het vervoer van goederen. (…)’

Geen beleidsbijsturingen wegens klimaat of energietransitie

Uit het rapport NMCA
‘(…) In de scenario’s zijn geen beleidsbijsturingen of grote transities vanuit bijvoorbeeld duurzaamheid, energie, digitalisering of zelfrijdende auto meegenomen. Hier zijn in de NMCA wel gevoeligheidsanalyses naar uitgevoerd. In het scenario Hoog is wel een substantieel internationaal klimaatbeleid verondersteld. De scenario’s gaan uit van een economische groei van 1% tot 2% per jaar bij respectievelijk Lage en Hoge groei. De trend van verstedelijking zet in beide scenario’s door. (…) In het scenario Hoog is wel een substantieel internationaal klimaatbeleid verondersteld, maar nog niet voldoende om te voldoen aan de klimaatafspraken van Parijs. (…)’

‘Onzekere ontwikkelingen’

Waar het rapport spreekt over klimaatverandering en de gevolgen daarvan gaat dat voornamelijk over de hinder voor het scheepvaartverkeer (verminderde vaardiepte) en de extra druk die dat geeft op het wegverkeer.
Het rapport worden wel ‘onzekere ontwikkelingen’ genoemd waarop ‘gevoeligheidsanalyses zijn losgelaten’:

• Energie
  Het rapport noemt de mogelijkheid van meer transport van steenkool (en minder van olie). (‘Op het spoor resulteert het scenario met meer vervoer van kolen in meer treinen richting Duitsland. Hierdoor kan een extra knelpunt ontstaan bij Venlo.’)
• CO2-heffing
  ‘Bij het verhogen van de CO2-prijs komen de brandstofprijzen voor de (vracht)auto aanzienlijk hoger te liggen. Dit heeft weinig effect op de goederenstromen, maar de vraaguitval bij personenauto leidt tot een grote congestieafname.’
• Elektrificering wagenpark
  ‘Bij verdere elektrificering van het wagenpark worden de auto’s duurder, waardoor het wagenpark iets kleiner wordt en daarmee ook het aantal verplaatsingen. Dit [leidt tot] een groei van het aantal verplaatsingen per trein.’
• Deeleconomie
  ‘Het gebruik van de deelauto is significant gestegen, tot ongeveer 90.000 gebruikers in Nederland in 2015. Autodelers blijken jaarlijks gemiddeld ruim 20% minder autokilometers te maken (gebruik van de eigen auto meegerekend) dan zij voorheen deden. Tevens neemt het autobezit af. Indien deze trend zich voortzet, zal het deelauto gebruik tot een afname van het aantal afgelegde autokilometer in Nederland leiden. In potentie kan dit leiden tot een afname van de verkeerscongestie.’

Bronnen
Rijksoverheid, 1 mei 2017: Verkeer en vervoeranalyse: op lange termijn nieuwe opgaven om groei mobiliteit op te vangen
Kamerbrief, 1 mei 2017: Kamerbrief over Nationale Markt- en Capaciteitsanalyse en terugkoppeling OV en Spoortafels (pdf, 3 pag.)
Rapport, 1 mei 2017: Hoofdrapport NMCA (pdf, 62 pag.)