Voorstel voor een Europese klimaatwet: versnelling CO2-reductie en sancties

10 januari 2017 – Gisteren heeft de Nederlandse Europarlementariër Gerben-Jan Gerbrandy (D66) het wetsvoorstel voor een Europese klimaatwet gepresenteerd, de ‘EU Climate Action Regulation’. Die wet regelt o.a. alle CO2-uitstoot die buiten het EU-emissiehandelssysteem valt, zoals die van transport, landbouw en gebouwen (samen verantwoordelijk voor zo’n 60% van de EU-uitstoot).

In juli 2016 kwam de Europese Commissie met een eerste voorstel voor een regeling van de Europese uitstootdoelen voor de periode 2021-2030. Het wetsvoorstel dat Gerbrandy gisteren presenteerde is een reactie op dat eerste voorstel.
Gerbrandy presenteerde het wetsvoorstel vanuit zijn rol als ‘rapporteur’. De D66-Europarlementariër is door het Europees Parlement aangewezen als rapporteur voor de nieuwe Europese klimaatwet. Zo’n rapporteur leidt al het overleg over het wetsontwerp (met politieke fracties, de lidstaten en de Europese Commissie) en schrijft het wetsvoorstel.
Gerbrandy hoopt dat nog voor het zomerreces over de nieuwe klimaatwet gestemd zal kunnen worden.

Waarin wijkt het wetsvoorstel af van de voorstellen van de Europese Commissie?

• Het moet sneller
  De door de Europese Commissie voorgestelde uitstootdoelen voor 2030 voor de EU-lidstaten, inclusief die van Nederland, worden niet gewijzigd. Wel moeten lidstaten hun uitstoot sneller terugbrengen. Het wetsvoorstel gaat het uitstellen van maatregelen bestrijden met een startdatum voor de reductieschema’s vastgesteld op het jaar 2017. Overschrijding van de reductieschema’s kost een lidstaat een boete van € 100 per ton CO2.
• Het kijkt verder dan 2030
  Het wetsvoorstel heeft nu ook een langetermijnreductiedoel (80% in 2050). Dit is o.a. van belang voor het investeringsperspectief. Het ontbreken van zicht op de situatie ná 2030 ‘could lock in investments in carbon-intensive transport infrastructure, buildings etc, resulting in stranded assets and significantly higher overall costs of climate action in the long term’.
• Hogere ambitie voor energiebesparing
  In aansluiting op plannen van de EC om niet 27% maar 30% energiebesparing ter realiseren.
• Financiële steun voor Centraal- en Oost-Europese EU-lidstaten
  Zowel voor CO2-uitstootreductie als voor energiebesparingsprojecten.
• Beperking van het ‘meetellen’ van het planten van bossen
  In het voorstel van de EC mogen lidstaten 280 miljoen ton CO2-uitstoot compenseren met het aanplanten van bossen. Geen goed idee, vindt Gerbrandy, omdat later bij het verbranden van de oude bomen de CO2 alsnog vrijkomt. Hij beperkt dus de aanplantregeling tot maximaal 190 miljoen ton CO2-uitstootcompensatie. (In Nederland werd vorig jaar nog enthousiast gepleit voor het aanplanten van 100.000 hectare nieuw bos als bijdrage aan de CO2-reductie.)

‘Met alleen mooie beloftes op papier redden we het niet.’

Gerben-Jan Gerbrandy op zijn website over het wetsvoorstel:
‘(…) “Het is inmiddels een jaar geleden dat het klimaatakkoord in Parijs gesloten werd. Die afspraken zetten we in deze wet om in concrete uitstootdoelen voor elke land in de Europese unie. Zo weet iedereen precies wat er van ze verwacht wordt op het gebied van efficiëntere gebouwen, schonere auto’s en duurzame landbouw. We moeten met z’n allen keihard werken om het klimaatakkoord zo ambitieus mogelijk uit te voeren. Met alleen mooie beloftes op papier redden we het niet.”
“Ik wil deze wet vlot en met goed resultaat door het Parlement loodsen. Bedrijven en investeerders willen tijdig weten hoe ambitieus de klimaatdoelen zijn. Klimaatverandering vraagt om snelle actie, we moeten geen dag langer wachten.” (…)’

De ‘perverse prikkel’ bestreden

In het nu voorliggende wetsontwerp heeft Gerbrandy de zogenaamde ‘perverse prikkel’ effectief bestreden. Landen die maatregelen voor CO2-uitstootreductie voor zich uitschuiven om ze pas later in één keer te nemen worden daar in feite voor ‘beloond’. Landen die ambitieus zijn met hun maatregelen worden in feite gestraft doordat ze na 2020 geen makkelijke maatregelen meer hebben.
Gerbrandy heeft dat ondervangen door een startdatum (en een boeteregeling) te koppelen aan de reductiedoelen per land.

Nederland: 36% reductie

Het reductiedoel voor Nederland blijft (net als voor de andere lidstaten) onveranderd: tussen 2021 en 2030 36% CO2-reductie voor de sectoren die niet onder het Europese emissiehandelssysteem (EU ETS) vallen.
De reductiedoelstellingen verschillen per land (variërend van 0% voor Bulgarije tot 40% voor Zweden) en zijn gekoppeld aan het inkomen per hoofd van de bevolking.

Belangrijke wet

De klimaatwet en de herziening van het Europese emissiehandelssysteem zijn dit jaar van doorslaggevend belang voor de Europese bijdrage aan het klimaatakkoord van Parijs.
Het Europees Parlement daarover:
‘(…) Het grootste stuk wetgeving op gebied van klimaatverandering is de komende jaren waarschijnlijk de hervorming van het Europese emissiehandelssysteem. Het representeert ook de eerste concrete stappen van de EU om te voldoen aan de op de klimaattop overeengekomen limieten. Het kan helpen om de uitstoot te verminderen en bedrijven aan te moedigen over te schakelen naar duurzame of koolstofarme bronnen. Het zou ook helpen voorkomen dat bedrijven de productie naar landen met lagere milieunormen verplaatsen.
Afgelopen november heeft de Commissie de voorstellen voor Schone Energie voor alle Europeanen gelanceerd met als doel het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen in de EU met 40% tegen 2030. De plannen hebben betrekking op kwesties zoals energie-efficiëntie, duurzame energie, het ontwerp van de elektriciteitsmarkt, ecodesign, de veiligheid van de elektriciteitsvoorziening en bestuursregels voor de voorgenomen energie-unie. Het EP zal zich later dit jaar over de voorstellen buigen. (…)’

Bronnen
European Parliament, wetrvoorstel, 9 januari 2017: Draft report on the proposal for a regulation of the European Parliament and of the Council on binding annual greenhouse gas emission reductions by Member States from 2021 to 2030 for a resilient Energy Union and to meet commitments under the Paris Agreement and amending Regulation No 525/2013 of the European Parliament and the Council on a mechanism for monitoring and reporting greenhouse gas emissions and other information relevant to climate change (pdf, 32 pag.)
Website Gerben-Jan Gerbrandy, 9 januari 2017: D66 presenteert wetsvoorstel Europese klimaatwet
Europeees Parlement, 4 januari 2017: Op de agenda: hier gaat het Parlement in 2017 aan werken
Foto’s: Europees Parlement