Wiebes voorziet problemen bij verdere verhoging energiebelasting

22 oktober 2015 – De Tweede Kamer wil een hogere energiebelasting om daarmee bij het bedrijfsleven energiebesparing te stimuleren, maar staatssecretaris Wiebes voorziet problemen.

Het kabinet wil de energiebelasting in 2016 verhogen voor bedrijven en particulieren. Dit is een gevolg van afspraken uit het Energieakkoord om de energieproductie duurzamer te maken. De Eerste en Tweede Kamer moeten dit voorstel nog behandelen. Na hun goedkeuring en publicatie in het Staatsblad, gaat de maatregel in. Dit voorstel staat in het Belastingplan 2016.

Vanuit de Tweede Kamer is aan het kabinet gevraagd wat de effecten zouden zijn van een een verhoging van de energiebelasting voor grootverbruikers (motie van GroenLinks en SP). De Kamer hoopt dat een hogere energiebelasting voor het bedrijfsleven een prikkel zal zijn om meer aan energiebesparing te doen. De vraag van de Kamer bezorgt het kabinet een lastig dilemma vanwege de internationale concurrentiepositie.

Het liefst had het kabinet zich voor de hoogte van de energiebelasting geconformeerd aan Europese richtlijnen, maar het overleg tussen de lidstaten over zulke richtlijnen is vastgelopen.

Nederland zou nu best kunnen kiezen voor een verhoging op eigen houtje. Maar daarvoor wil het kabinet wel weten hoe groot de verschillen in belastingdruk zijn tussen de Europese lidstaten.
Staatssecretaris Wiebes heeft dat laten onderzoeken, maar hij vindt het bijna ondoenlijk om uit de wirwar van regelingen conclusies te trekken.
Ook bij een eventuele belastingverhoging wil het kabinet vasthouden aan de kortingsregelingen op de energiebelasting voor de energie-intensieve industrie. Het loslaten van die regelingen zou de concurrentiepositie van die industrie te veel schaden, zolang er geen Europese afspraken zin.

Wiebes schrijft in zijn brief aan de Kamer dat een verhoging van de energiebelasting dan vooral zal drukken op het grote MKB en op sectoren die niet-energie-intensief zijn (instellingen, overheden, onderwijs, dienstverlening).

Elektriciteit
Op dit moment geldt voor elektriciteit de volgende energiebelasting (het nog niet goedgekeurde Belastingplan 2016 is hierin verwerkt):

Er gelden twee vrijstellingsregelingen:

‘(…)Teruggaafregeling voor energie-intensieve bedrijven:
bedrijven met een verbruik > 10 miljoen kWh die deelnemen aan energiebesparingsconvenanten met de Rijksoverheid vallen onder deze regeling. De regeling houdt in dat over het verbruik boven de 10 miljoen kWh per aansluiting de energiebelasting wordt teruggegeven. Deze teruggaaf is gemaximeerd tot het bedrag waarmee de gemiddelde belastingheffing over het totale verbruik uitkomt op 0,05 cent per kWh. Ook andere landen (zoals Zweden, Duitsland, Denemarken, België, Engeland) kennen zo’n vrijstelling die gekoppeld is aan een energie-efficiëntie afspraak.

Vrijstellingen voor het gebruik van elektriciteit voor metallurgische en elektrolytische processen en chemische reductie.
Deze vrijstellingen gelden ook in de ons omringende landen. (…)’
Wat zijn grootverbruikers in de energie-intensieve industrie in de verschillende Europese landen kwijt?
Wiebes: ‘Uit het onderzoek van PWC blijkt (…) dat voor een afnemer met een verbruik van 100 miljoen kWh (zoals een papierfabriek) alleen Duitsland een lagere totale elektriciteitsprijs in 2013 kende. België, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk hebben een gelijke of hogere prijs. Voor afnemers met een verbruik van 2500 miljoen kWh (zoals de chemische en metallurgische industrie) waren de elektriciteitsprijzen in 2013 in België, Duitsland en Frankrijk lager.’

Gas
Op dit moment geldt voor aardgas de volgende energiebelasting (ook inclusief het nog niet goedgekeurde Belastingplan):

En ook daarbij zijn er weer twee vrijstellingsregelingen:
‘(…) WKK-vrijstelling.
Als een WKK-installatie een elektrisch rendement heeft van minimaal 30% en een elektrisch vermogen van minimaal 60 kW, is het aardgas gebruikt in deze installatie vrijgesteld van energiebelasting.
Verlaagde tarieven voor de glastuinbouw.
Er gelden onder voorwaarden verlaagde tarieven voor het verbruik door de glastuinbouw in de eerste en tweede tariefschijf, dus bij het verbruik tot 1 miljoen m^{3. (…)’}

Nog geen conclusie
Wiebes schrijft het niet met zoveel woorden, maar hij maakt wel duidelijk dat het om een lastig dilemma gaat: energiebesparing stimuleren versus het behouden van de concurrentiepositie van de energie-intensieve industrie. Hij trekt in zijn brief dan ook nog geen conclusies.

Wiebes heeft vooral naar de belastingtarieven binnen Europa gekeken. Voor de concurrentie met landen buiten Europa wordt het nog lastiger. Wiebes in zijn brief aan de Kamer: ‘Nu al hebben grootverbruikers te maken met relatief hoge kosten voor energie, zeker in vergelijking met landen als China en de Verenigde Staten. Uit onderzoek van de Europese Commissie blijkt dat de elektriciteitsprijs voor de Europese industrie in 2012 maar liefst twee keer zo hoog was als die in de VS en Rusland en 20% hoger dan die in China.’

Verschil bedrijfsleven en particuliere consumenten
Een dag vóór de brief van Wiebes kreeg de Tweede Kamer ook een rapport van CE Delft (zie FluxEnergie, 19 oktober 2015). Dat rapport concludeert dat bij particulieren een zeer forse verhoging van de energiebelasting op aardgas wel gaat werken. CE Delft bepleit een verhoging van de energiebelasting met maar liefst 190% (gefaseerd in te voeren). De energiebesparing zal daarmee oplopen tot 15% (en de inkomsten van het Rijk gaan met 5 miljard euro per jaar omhoog).

Bronnen
Brief Wiebes aan de Tweede Kamer, 20 oktober 2015: 34302 Wijziging van enkele belastingwetten en enige andere wetten (Belastingplan 2016) (pdf, 8 pag.)
FluxEnergie, 19 oktober 2015: CE Delft: Pleidooi om energiebelasting op gas met 190% te verhogen