CO2-uitstootreductie luchtvaart – Een plan dat niet veel voorstelt

27 september 2016 – Vandaag is in Montreal de vergadering van de VN-luchtvaartorganisatie ICAO begonnen over het terugdringen van de CO2-uitstoot van de luchtvaart. Doel: ‘klimaatneutraal’ vanaf 2020, niet in de eerste plaats door de uitstoot te beperken, maar door de uitstoot te compenseren. 

Compensatiesysteem
De luchtvaart (en de scheepvaart) zijn ondanks hun enorme CO2-uitstoot buiten het Klimaatakkoord van Parijs gebleven. Als het overleg in Montreal lukt, zou het voor het eerst zijn dat er mondiale afspraken over de CO2-emissies van de luchtvaart worden gemaakt.
De luchtvaart is verantwoordelijk voor 2 tot 2,5% van de wereldwijde CO2-uitstoot, maar er staat een groei van 300 tot 700 procent aan te komen.
In het plan dat voorligt in Montreal gaat het om een CO2-reductiesysteem via compensatie: Global Market-Based Measure (GMBH). De compensatie houdt in dat luchtvaartmaatschappijen reductieprogramma’s gaan steunen in ontwikkelingslanden.
Maar alom wordt erkend dat het plan niet veel voorstelt.

Zwak voorstel
Bill Hemmings, luchtvaartexpert van de Brusselse onderzoeks- en lobbyorganisatie Transport & Environment tegen NRC: ‘(…)”Het voorstel is tijdens onderhandelingen deze zomer aanzienlijk verzwakt en ik vrees dat het in Montreal nog verder zal worden afgezwakt. De lobbykracht van de luchtvaartmaatschappijen is enorm.”(…)”
Transport & Environment heeft een alternatief voorgesteld een emissiehandelssysteem voor de luchtvaart.

Er gaat geen prikkel vanuit
De NRC sprak ook Paul Peeters, lector Sustainable tourism and transport aan NHTV Breda en zelf betrokken bij de voorbereiding van het plan van Montreal: ‘(…) Hij is ongelukkig met de CO2-standaard die begin dit jaar binnen ICAO werd afgesproken, een brandstof-efficiencynorm voor nieuwe vliegtuigen. Peeters: „Die standaard gaat uit van de huidige norm, maar houdt geen rekening met steeds zuiniger vliegtuigen. Daardoor kunnen de doelstellingen te makkelijk worden gehaald. (…) De nieuwe vliegtuigen van Boeing en Airbus voldoen al aan de nieuwe norm en bestaande modellen gaan bijna allemaal voor 2023 uit productie. Er gaat geen prikkel voor innovatie van uit.” (…)’

Over minder vliegen wordt niet gesproken
De NRC concludeert: ‘De meest voor de hand liggende optie om luchtvaartemissies terug te brengen wordt in Montreal niet besproken. Moeten we niet gewoon minder gaan vliegen? Is een weekend Barcelona voor 20 euro nog wel verantwoord?’

De kraan blijft gewoon open staan
Ook tegenover de NOS is Peeters zeer somber over het akkoord dat in Montreal besproken wordt: ‘(…) “CO2-neutraal klinkt heel veilig. Maar het betekent dat we de kraan van de badkuip die aan het overlopen is niet dichtdraaien, maar gewoon open laten staan. Dat is geen oplossing”, zegt onderzoeker Paul Peeters.  Daarnaast vreest Peeters dat de afspraken te laat zijn. Hij wijst op recent eigen onderzoek waaruit blijkt dat de sector in het huidige groeitempo rond 2070 net zoveel uitstoot als de totale hoeveelheid die de hele wereld mag uitstoten om de Parijse akkoorden te halen. (…) Volgens Peeters wordt in Montreal de belangrijkste vraag niet gesteld: kan de luchtvaart explosief blijven groeien en tegelijkertijd minder uitstoten? “Maar wie gaat daarin de eerste stap zetten? Luchtvaartmaatschappijen gaan dat niet doen.” (…)’

Groen vliegen is een mythe
De Volkskrant noemt ‘groen vliegen’ een mythe: ‘(…) Commerciële luchtvaart zonder emissie van broeikasgas is een ‘mythe’, die zorgvuldig door de industrie wordt gekoesterd.
Zo wordt er veel geschreven over vliegtuigen op zonnecellen die de oceaan oversteken, maar de kans dat passagiersvliegtuigen binnenkort op zonnepanelen of accu’s vliegen is nihil. Ook waterstof als vervanging van kerosine is uiterst onwaarschijnlijk, vanwege de problematische opslag daarvan in het vliegtuig zelf. Kerosine uit de veelbezongen jatrophanoot kan hoogstens een marginale bijdrage leveren. Biokerosine geproduceerd uit algen geldt als een belofte, maar heeft twintig jaar nodig voor verdere ontwikkeling. (…)’

De kosten zijn een schijntje per vlucht
De krant vreest dat de compensatieregeling niet zal leiden tot minder vluchten: ‘(…) De organisatie van luchtvaartbedrijven IATA stelt dat de compensatiekosten voor luchtvaartmaatschappijen over tien jaar 6,2 miljard dollar per jaar zullen zijn. Dat bedrag loopt op naar 23,9 miljard in 2035. Dat lijkt veel geld, maar is een koopje. Het aantal vliegpassagiers in 2035 wordt namelijk geschat op 7,3 miljard per jaar. Per vlucht zouden de klimaatafspraken de reiziger iets meer dan 3 dollar kosten. Weinigen zullen daarvoor het vliegtuig laten staan.(…)’

Sharon Dijksma: ‘Een start maken’
Staatssecretaris Sharon Dijksma leidt de Nederlandse delegatie in Montreal. Zij zegt over de kritiek op het plan tegen de NRC: ‘(…) “Het is vreselijk moeilijk om alle landen mee te krijgen. De verschillen zijn groot; ontwikkelingslanden zijn hier nog nauwelijks mee begonnen. Ik vind het heel bijzonder als het ondanks de hindernissen toch gaat lukken. Het is hard nodig. (…) We hebben dan een basis, een framework. Van daaruit kunnen de doelen worden aangescherpt. Zo hebben we het ook vastgelegd in het akkoord van Parijs: elke vijf jaar evalueren we de prestaties. Als we nu deze stap niet zetten halen we die doelen zeker niet. De essentie is dat we nu een start maken.” (…)’

Bronnen
NRC, 23 september 2016: CO2-neutrale groei? Een keiharde belangenstrijd (via Blendle)
De Volkskrant, 27 september 2016: Luchtvaartorganisatie VN bijeen over uitstoot: lukt klimaatdeal nu wel? (via Blendle)
NOS, Nieuwsuur, 26 september 2016: Gaat een klimaatakkoord voor de luchtvaart het verschil maken?
NRC, 23 september 2016: Dijksma: ‘Enorm belangrijk signaal’ (via Blendle)
Live webcast van de onderhandelingen in Montreal (alleen plenair)
Website vergadering ICAO
Foto: KLM