EU-lidstaten mogen export van elektriciteit niet belasten

Lidstaten van de Europese Unie mogen geen heffing opleggen over de export van elektriciteit die op hun grondgebied is geproduceerd. Dat zegt het Hof van Justitie van de Europese Unie in een nieuw arrest.

Het in Luxemburg gevestigde Hof wijst erop dat een dergelijke heffing niet wordt gerechtvaardigd door het doel ervan, het waarborgen van een stabiele stroomvoorziening op het nationale grondgebied.

In 2008 had Slowakije een specifieke heffing op het gebruik van het net om in Slowakije geproduceerde elektriciteit uit te voeren. Daarmee wou Slowakije de betrouwbaarheid en de stabiliteit van het Slowaakse elektriciteitsnet verzekeren nadat twee eenheden van de kerncentrale Jaslovské Bohunice waren stilgelegd.

Op grond van die heffing diende Korlea Invest, een elektriciteitsleverancier naar Slowaaks recht (met intussen als rechtsopvolger het eveneens in Slowakije gevestigde Fens), een bedrag van ongeveer 6,8 miljoen euro te betalen. Korlea Invest betwistte de rechtmatigheid van die heffing –die inmiddels niet meer wordt toegepast– voor de Slowaakse rechters, met het argument dat het daarbij ging om een heffing van gelijke werking als een douanerecht. En die laatste is volgens het beginsel van vrij verkeer van goederen binnen de Europese Unie verboden.

Unierecht

De rechtbank van eerste aanleg in Bratislava, bij wie deze zaak momenteel aanhangig is, stelde het Europese Hof de vraag of de betrokken heffing effectief strijdig is met het Unierecht.

Hof van Justitie van de Europese Unie wijst er nu in zijn arrest op dat elektriciteit een goed in de zin van het Unierecht is en dat een belasting die niet op een product als zodanig wordt geheven, maar op het gebruik van het net dat dient om elektriciteit te transporteren, moet worden geacht op het product zelf te drukken. Bijgevolg valt de betwiste heffing onder de Europese bepalingen inzake vrij goederenverkeer.

De Europese rechters stellen verder vast dat die heffing uitsluitend drukt op elektriciteit die in Slowakije wordt geproduceerd en vervolgens wordt uitgevoerd en dus wordt opgelegd op grond van het feit dat de elektriciteit de grens overschrijdt. Daarom wijzen ze het argument van Slowakije af dat zijn nationale recht in een identieke heffing voorziet voor elektriciteit die in Slowakije wordt verbruikt, zodat stroom die daar wordt geproduceerd en vervolgens wordt uitgevoerd op dezelfde manier wordt behandeld als stroom die in Slowakije wordt geproduceerd én verbruikt.

Beginsel van vrij verkeer

Beide geldelijke lasten treffen de elektriciteit immers niet in dezelfde verhandelingsfase. In het ene geval betaalt de uitvoerde de lasten en in het andere de eindconsument. Daardoor drukt de heffing daadwerkelijk op het product elektriciteit op grond van het feit dat het een grens overschrijdt en concludeert het Hof dat die heffing een gelijke werking heeft als een douanerecht, zowel voor elektriciteit die naar een andere lidstaat wordt uitgevoerd als voor elektriciteit die buiten het EU-grondgebied wordt geëxporteerd. Het beginsel van vrij verkeer van goederen tussen EU-lidstaten verzet zich dan ook tegen een dergelijke heffing.

Geen uitzonderingen mogelijk

Wat de export naar derde landen betreft, brengt het Hof in herinnering dat de EU-lidstaten zich ertoe hebben verbonden om een gemeenschappelijke handelspolitiek te voeren, waarvan de werking in gevaar zou komen als zij het recht hadden om op die export eenzijdig heffingen van gelijke werking als douanerechten in te stellen. Het verbod voor de lidstaten om douanerechten en heffingen van gelijke werking op te leggen is een van de belangrijkste regels van het Unierecht. Het Europees verdrag terzake voorziet niet in de mogelijkheid om hiervan af te wijken of om een dergelijke afwijking te rechtvaardigen, ongeacht of het gaat om de betrekkingen tussen de lidstaten dan wel om die met derde landen.