Energietransitie heeft bèta-vrouwen als Athena-prijswinnaar Moniek Tromp nodig

Met haar werk voor verbeterde batterijen en meer gendergelijkheid in het onderwijs, wint professor Moniek Tromp de NWO Athena-prijs. Zulke vrouwelijke bèta’s zullen hard nodig zijn om de energietransitie te realiseren, constateert de Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie (NVDE). Nu stroomt tweederde van de vrouwen de sector nog uit.

Chemicus Moniek Tromp zal op het CHAINS-chemiecongres de Athenaprijs 2017 ontvangen, laat het Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) weten. De wetenschapsorganisatie looft de prijs uit aan excellente vrouwelijke chemici die een rolmodel vormen voor andere onderzoekers.

Röntgenonderzoek voor batterijen

Terwijl de meeste onderzoekers batterijen bekijken nadat ze gebruikt zijn, kijkt Tromp wat er gebeurd terwijl ze werken. Ze ontwikkelde speciale apparatuur om werkende batterijen te kunnen onderzoeken met behulp van straling. Door zicht te krijgen op de chemische processen in de batterij, moet de capaciteit en levensduur daarvan verbeterd kunnen worden. Zo zag ze eerder hoe mangaan zich vastzette aan de anode van een Li-ion batterij, en bestudeert ze nu hoe je dat ongewenste effect kan voorkomen.

Naast haar werk als universitair hoofddocent sustainable materials characterisation bij het Van ’t Hoff Institute for Molecular Sciences aan de Universiteit van Amsterdam is Tromp Gender Equality Officer aan de Technische Universiteit München en werkt ze met basisscholen en het Landelijk expertisebureau meisjes/vrouwen en bèta/techniek (VHTO). Als moeder van een zoontje van 2 en twee dochters van 4 en 8, probeert ze haar kinderen vooral te stimuleren om vragen te stellen, zegt ze op de VHTO-site.

Genderstereotypering

Samen met VHTO ontwikkelt Tromp daarnaast een schoolprogramma voor kleuters. Uit onderzoek blijkt dat de eerste genderstereotypering plaats vindt bij kinderen tussen de 4 en 6 jaar oud: meisjes willen vaak moeder worden, jongens kiezen voor brandweerman. Ook op latere leeftijd zie je een dergelijke vertekening: in de vmbo-opleiding Technisch Installatie is slechts 3 tot 4 procent vrouw, bij het mbo-TI nog niet 1 procent. In het universitair onderwijs zijn de verhoudingen minder scheef: in 2015/2016 was ruim 23 procent van de technische studenten vrouw, net als 40 procent van de natuurstudenten.

Nederland scoort daarmee veel lager dan het Europese gemiddelde percentage van 37,3 procent vrouwelijke studenten in bèta/technische opleidingen, concludeert Europa’s statische bureau Eurostat, en blijf daarmee ver achter op koplopers als Italië, Zweden of de Verenigde Staten. Uiteindelijk is in de Nederlandse industrie minder dan een kwart van de werknemers vrouw, weet het VHTO, en dan worden administratieve krachten nog meegerekend. Bovendien valt het op dat vrouwelijke technici de sector veel vaker verlaten dan hun mannelijke collega’s.

Parttime werk, fulltime relevantie

Door meer mogelijkheden voor parttime werk te bieden, kan de technische industrie aantrekkelijker worden voor vrouwen, denkt het expertisebureau. Daarnaast zou de branche zich meer moeten profileren als een sector waarmee in maatschappelijke behoeften wordt voorzien, met technieken voor milieu, duurzame energie, zorg en communicatie.

Relevante banen zijn er genoeg, benadrukt Olof van der Gaag, directeur van de Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie (NVDE). “Op dit moment werken er wereldwijd 10 miljoen mensen aan een duurzame energievoorziening”, schreef hij deze maand in een opiniestuk in het FD, “in Nederland is de werkgelegenheid in de energievoorziening 10 keer zo hard gegroeid als in de rest van de economie.”

Energiesector zoekt maatschappelijke bèta’s

We moeten ons nu vooral afvragen of we genoeg mensen hebben voor alle banen in de duurzame energie, denkt Van de Gaag. Onderzoeksbureau McKinsey becijferde vorig jaar dat de transitie zeker 45.000 banen zal opleveren. Om die in te vullen hebben we dringend een plan nodig om te zorgen dat er voldoende mensen zijn, denkt de NVDE. De energiesector zoekt hard naar ‘maatschappelijke bèta’s’, maar de instroom in opleidingen stagneert en één op de drie technisch geschoolde mannen gaat uiteindelijk niet werken in een technisch beroep. Bij de vrouwelijke technici is dat zelfs twee op de drie.

Wil de energietransitie niet gefrustreerd worden door een tekort aan geschikt personeel, dan moet ook het nieuwe Energie-akkoord insteken op groene banen, bepleit Van de Gaag: investeer in het vernieuwen van opleidingen, toon hun maatschappelijke relevantie, biedt baangaranties en zorg voor een stabiel toekomstperspectief in de energievoorziening.

Bronnen:

• persbericht NWO, 28 november 2017, ‘Moniek Tromp wint NWO-Athenaprijs 2017’
• NVDE, 21 november 2017, ‘Tekort aan geschikt personeel frustreert energietransitie’
• UvA, december 2016, ‘Röntgenstraling geeft chemische details prijs van werkende batterij’
• VHTO, ‘portretten van ouders’,’ Cijfers’