Duitsland: Toch geen klimaatbelasting op bruinkool

3 juli 2015 – Gisteren heeft Duitsland een aantal beslissingen genomen ter ondersteuning van de ‘Energiewende’ in dat land. De maatregelen worden alleen heel verschillend gewaardeerd.

Dat Duitsland in hoog tempo bezig is over te stappen op hernieuwbare energie (de ‘Energiewende’) wordt alom geroemd. Binnen vijf jaar zal de CO2-uitstoot ten opzichte van 1990 met 40% moeten zijn teruggebracht (ter vergelijking: Nederland lijkt dan niet verder te komen dan 17%).
Gisteren is besloten tot het verder terugdringen van bruinkool en over de uitbreiding van het hoogspanningsnet om windenergie uit het noorden ook naar het zuiden te kunnen brengen.`

Hoe verschillend naar de maatregelen gekeken kan worden, blijkt ook uit de berichtgeving in Nederland.

NOS
Zo meldt de NOS onder de kop ‘Duitsland kan verder met de Energiewende’: ‘Vannacht [zijn] twee belangrijke struikelblokken uit de weg geruimd voor de zogenoemde Energiewende. Daarmee kan het ambitieuze project, waarmee het land in razendsnel tempo overstapt naar duurzame energie, verder worden uitgebouwd. Afgesproken is dat vervuilende kolencentrales veel minder stroom zullen produceren dan nu. Het gaat om 2,7 gigawatt minder capaciteit -en bijbehorende uitstoot-, wat gelijk staat aan vijf centrales. Ze blijven wel draaien om reservecapaciteit te kunnen leveren als dat nodig is en worden daarvoor betaald door de regering.’

NRC
NRC legt een heel ander accent: ‘De Duitse kolenlobby heeft vannacht gewonnen. De regering heeft besloten geen klimaatheffing in te voeren (…). Zo’n heffing zou vooral de vervuilende energieopwekking door middel van bruinkool hebben getroffen.’

Er was een voorstel van de SPD-minister Gabriel om een klimaatheffing op het gebruik van bruinkool te zetten. Dat plan heeft het niet gehaald. Er werd tussen CSU en SPD uiteindelijk een compromis gesloten: geen klimaatheffing, maar minder bruinkoolstroom.
De mate waarin bruinkool gebruikt wordt is een punt, omdat onderweg naar de ambitieuze klimaatdoelen Duitsland toch zo’n 90 megaton over zijn uitstootbudget heen gaat. Dat betekent dat er de komende vijf jaar jaarlijks 22 megaton meer moet worden gereduceerd. Gabriel wilde dat met de klimaatheffing bereiken. Het gisteren bereikte compromis houdt in dat de extra reductie niet 22 megaton per jaar zal zijn, maar 16,5 megaton. De rest moet worden gevonden in een groot aantal kleine maatregelen.
De Duitse milieuorganisatie GermanWatch noemt het compromis een pyrrusoverwinning voor de kolenlobby.

Uit het persbericht van GermanWatch
(…) Christoph Bals, Politischer Geschäftsführer von Germanwatch: “Die Kohlelobby feiert sich als Sieger. Sie hat ein Instrument abgeschossen, mit dem kostenverträglich sichergestellt worden wäre, dass der Stromsektor seinen Teil des deutschen Klimaziels erreicht. Nach dem vorgelegten Ergebnis ist es sehr wahrscheinlich, dass Deutschland sein 40%-CO₂-Reduktionsziel bis 2020 vermutlich nicht in voller Höhe erreichen wird. Die beschlossenen Maßnahmen führen nach der vorgelegten Kalkulation der Bundesregierung nicht zu den bislang angekündigten 22 Mio t, sondern zu maximal 16,5 Mio t CO₂-Reduktion im Stromsektor. Die darüber hinaus beschlossene Reduktion von 5,5 Mio t CO₂ durch Energieeffizienz ist aller Voraussicht nach eine Doppelzählung, da entsprechende Maßnahmen von anderen Sektoren zur Schließung der Klimaschutzlücke von der Bundesregierung zusätzlich eingeplant  worden waren. Obwohl weniger an CO₂ eingespart wird als durch die Klimaabgabe ursprünglich vorgesehen, sind die Kosten etwa 30% höher. Insbesondere RWE, Vattenfall und Mibrag bekommen die Stilllegung alter Kohlekraftwerke mit Milliardenzahlungen versüßt. Nicht diese Unternehmen als Verursacher, sondern die Verbraucher und Steuerzahler müssen für die Kosten aufkommen. “Dieses Ergebnis ist ein Pyrrhussieg der Kohlelobby. Vieles spricht dafür, dass ihr scheinbarer Sieg den Einstieg in den Ausstieg aus der Kohle einleitet.” Allen relevanten Akteuren sei nun klar, dass es ab jetzt darum geht, den schrittweisen Ausstieg aus der Kohle sozialverträglich zu gestalten. “Viele Politiker beteuern im nicht öffentlichen Gespräch, dass sie der fossilen Lobby das letzte Mal die Kohlen aus dem Feuer geholt haben. Und Politik, Unternehmen und Gewerkschaften bereiten sich nach dieser Debatte auf den notwendigen Strukturwandel vor”, so Bals. (…)

De uitbreiding van het hoogspanningsnet zal in belangrijke mate ondergronds gebeuren. Dat wordt vooral gedaan omdat veel burgers zich verzetten tegen de ontsierende bovengrondse leidingen. GermanWatch: ‘Eine Erweiterung von Erdkabel-Möglichkeiten auf der Höchstspannungsebene kann grundsätzlich helfen, lokale Konflikte um neue Leitungen zu lösen.’
Het Nederlandse TenneT is een van de partijen die meewerkt aan de uitbreiding van het Duitse hoogspanningsnet.
Bronnen
NOS, 2 juli 2013: Duitsland kan verder met Energiewende
NRC, 2 juli 2013: De Duitse kolenlobby wint het van het klimaat (via Blendle)
GermanWatch, 2 juli 2015: Klimabeitrag: Pyrrhussieg der Kohlelobby – Die Kohledämmerung hat begonnen