Risico’s aardwarmte onderschat, waarschuwt Staatstoezicht op de Mijnen
De Mijnbouwwet moet aangepast worden zodat er strenge eisen worden gesteld aan de deskundigheid van partijen die zich bezig houden met geothermie, vindt het Staatstoezicht op de Mijnen. In een brief aan de minister van Economische Zaken waarschuwt de toezichthouder voor het onderschatten van risico’s in een tijd dat aardwarmte-projecten populair zijn, en zich steeds vaker met ultradiepe geothermie bemoeien. Dat beginnersenthousiasme kan leiden tot ongelukken en aardbevingen, vreest de toezichthouder.
De veiligheid en de bescherming van het milieu bij de ontwikkeling en uitvoering van geothermieprojecten worden op dit moment onvoldoende geborgd, constateert het Staatstoezicht op de Mijnen. De uitvoerders van de projecten hebben in praktijk vaak zo weinig kennis, dat de toezichthouder zelf vaak in een lastige positie komt: zij moet projecten beoordelen waar ze in eerdere fases zelf over heeft meegedacht. Daarnaast moet het werken met een Mijnbouwwet die niet meer aansluit op de praktijk van de geothermie, en wordt bestaande wet- en regelgeving niet goed nageleefd. Om de onervaren sector te versterken, komt de toezichthouders met een waarschuwing en een aantal aanbevelingen.
Tuinbouwers als oliebaronnen
Hoewel veel risico’s van het boren naar aardwarmte vergelijkbaar zijn met risico’s bij het boren naar gas of olie, zijn de 35 putten en 14 systemen die sinds 2007 aangelegd zijn, allemaal geïnstalleerd door
tuinbouwondernemers. Ze werken met ongeveer 40 aannemers, adviesbureau’s en boorbedrijven. De veiligheidscultuur en de technische competenties in de sector over het algemeen nog zwak ontwikkeld en de intrinsieke naleving van wet- en regelgeving en vergunningen laat te wensen over, constateert de toezichthouder.
Inferieure materialen, onvoldoende gekwalificeerd personeel, gebrek aan reserves
Waar nadruk wordt gelegd op het in potentie duurzame karakter van geothermie, vraagt de toezichthouder zich af of de focus bij sommigen in de sector niet teveel gericht is op het vervangen van de huidige, veelal fossiele energievoorziening door een goedkoper alternatief. Partijen in de hele geothermieketen proberen daarbij kosten zo laag mogelijk te houden. Ze maken gebruik van inferieure materialen of zetten onvoldoende gekwalificeerd personeel in. Ook wordt er onvoldoende geld gereserveerd om onverwachte kosten en risico’s op te vangen, en de installatie na gebruik weer te ontmantelen.
Slapende overheid
Behalve de ondernemers in de aardwarmte-sector, moet ook de overheid zelf haar rol beter innemen, vindt de toezichthouder. Naast het aanpassen van wet-en regelgeving, moet het huidige achterstanden inlopen. Om delfstoffen of aardwarmte te mogen winnen moeten ondernemingen onder andere een winningsplan hebben dat is goedgekeurd door de Minister van Economische Zaken. In de praktijk blijkt echter geen enkele geothermist over een goedgekeurd winningsplan te beschikken, wat betekent dat ook de voorwaarden waaronder gewonnen mag worden ontbreken.
Vermijd risicogebieden als oostelijk Brabant, Noord Limburg, de Peelbreuken en bevend Groningen
Daarnaast zou de overheid specifiek moeten aangeven waar en wel of niet gebruik gemaakt kan worden van aardwarmte. In de praktijk zijn er nauwelijks beperkingen om geothermie toe te passen, schrijft het Staatstoezicht, waar dan ook in het land. Zo zijn er vergunningen afgegeven voor gebieden met een verhoogde kans op natuurlijke aardbevingen zoals in oostelijk Brabant en Noord Limburg, nabij de Peelbreuken en in gebieden waar sprake is van seismiciteit als gevolg van gaswinning, zoals in Groningen. Daar kan sprake zijn van verhoogd seismisch risico en zou je terughoudend moeten zijn met het ontwikkelen van geothermieprojecten, vindt het Staatstoezicht. Dat geldt nog sterker als het gaat om ultradiepe geothermie (dieper dan vier km), waarbij de risico’s nog groter en moeilijker te beheersen zijn.
Aanbevelingen
Het Staatstoezicht komt met aanbevelingen aan ondernemers en de overheid.
De geothermiesector wordt aanbevolen:
- Werk aan deskundigheid, ken de risico’s en beheers ze
- Verhoog de veiligheid
- Verbeter het naleefgedrag van wet- en regelgeving
- Leer meer van goede en slechte ervaringen en pas die lessen toe
- Leer van ervaringen met geothermie in het buitenland:
Het Ministerie van Economische Zaken wordt aanbevolen:
- Maak gebiedsgericht beleid
- Maak voorschrijvende regelgeving
- Stel eisen aan de deskundigheid
- Borg financiële zekerheid
- Zorg voor een procedurele aanpassing in de wetgeving
- Werk achterstanden bij goedkeuring winningsplannen urgent weg
- Creëer een tijdelijk beleidskader, zodat het Staatstoezicht ondertussen haar werk kan doen.
Bronnen:
Staatstoezicht op de Mijnen, 12 juli 2017, brief aan de Minister van Economische Zaken betreft ‘Staat van de Sector Geothermie’
Staatstoezicht op de Mijnen, ‘Staat van de Sector Geothermie’
Illustratie: project Groningen
