Door stilleggen centrales wordt Nederland afhankelijker van stroomimport

Daling beschikbaar thermisch productievermogen
Begin 2016 bedroeg het opgestelde operationele productievermogen in Nederland 27,8 GW. Daarvan is 22,8 GW thermisch productievermogen (voornamelijk kolen- en gascentrales) en 5,0 GW vooral wind- en zon-PV vermogen. Verder is er 4,6 GW aan niet-operationeel (geconserveerd) productievermogen. In 2023 zal het beschikbare operationele thermisch productievermogen dalen naar 18,2 GW door amoveringen  (-3,7 GW) en conserveringen  (-1,3 GW). Hoewel het operationele vermogen uit wind en zon zal groeien van 5,0 GW (2016) naar 17,2 GW in 2023, waarmee het totale operationele vermogen groeit van 27,8 GW naar 35,4 GW, levert dit maar een beperkte bijdrage aan de leveringszekerheid. Vanwege de weersafhankelijkheid van zonne- en windenergie en de daarmee samenhangende onzekerheden spelen wind- en zon-PV-vermogen een beperkte rol in de modellen die als basis dienen om leveringszekerheid te kunnen bepalen.

Hiermee komt het beschikbare thermische productievermogen van 18,2 GW in 2023 dicht in de buurt van de piekvraag in Nederland, die ruim 18 GW bedraagt. Dit rechtvaardigt de conclusie dat er op bepaalde momenten een importafhankelijkheid kan ontstaan. Daarbij gaat het om mogelijke uitval van centrales en momenten van piekbelasting in voornamelijk de wintermaanden. Op dergelijke momenten is er via TenneT’s grensoverschrijdende verbindingen ruim voldoende mogelijkheid voor import vanuit het buitenland. TenneT werk al sinds 2002 actief aan uitbreiding van verbindingen met het buitenland, die vanaf die tijd, nu en in de toekomst van groot nut zijn voor Nederland.

Meer capaciteit voor elektriciteitshandel tussen Nederland en het buitenland
Nederland kent op dit moment een totale import-/exportcapaciteit van 5,9 GW. TenneT verwacht die de komende jaren (tot en met 2020) uit te breiden naar 9,1 GW, een plus van 55%. Het gaat onder andere om de volgende projecten van in totaal circa 3,2 GW:

• Doetinchem-Wesel: 1,5 GW (verbinding tussen Nederland en Duitsland over land).
• COBRAcable: 0,7 GW (zeekabel tussen Nederland en Denemarken).
• Uitbreiding capaciteit van de verbinding Meeden en Diele (Duitsland): afhankelijk van de marktomstandigheden en stroompatronen (flows) in Noordwest-Europa, uitbreiding van de capaciteit met 0,3 GW (tot maximaal 0,5 GW).
• Verhoging van de import-/exportcapaciteit tussen Nederland en België: afhankelijk van de marktomstandigheden en stroompatronen (flows) in Noordwest-Europa maximaal 0,7 GW

De werkelijk beschikbare capaciteit hangt af van de locatie van de op dat moment elektriciteit producerende eenheden en de daaruit volgende allocatie van grensoverschrijdend elektriciteitstransport volgens de zogenoemde FLOW-based allocatieberekeningen.

TenneT start onderzoek naar opties deconserveren van conventioneel productievermogen
De resultaten van de monitoring leveringszekerheid geven TenneT geen directe aanleiding om de overheid te adviseren om in Nederland nieuwe maatregelen te treffen om de toekomstige leveringszekerheid in Nederland te waarborgen.

De (voorgenomen) investeringen in grote hoeveelheden gesubsidieerde, duurzame elektriciteitsproductiemiddelen, de slechte marktpositie voor gascentrales en de mogelijke ontwikkeling van capaciteitsmarkten in omringende landen zorgen voor een grotere onzekerheid op de markt. Capaciteitsmarkten, waarin centrales gesubsidieerd worden voor het achter de hand houden van elektriciteitsproductiecapaciteit, kunnen namelijk verstoring veroorzaken in de markt ten aanzien van toekomstige investeringen in vraagrespons, opslag en conventionele (thermische) elektriciteitsproductie en staan daarmee innovatie en efficiëntie in de weg. Hierdoor is er ook geen zekerheid of, en op welk moment, er nog meer vermogen uit bedrijf zal worden genomen.

TenneT gaat hierom een verdere, onafhankelijke analyse uit laten voeren naar opties voor het deconserveren van conventioneel productievermogen. Daarbij zullen vooral de kosten, het tijdstip en de snelheid van deconservering worden onderzocht. De uitkomsten van deze analyse moet meer helderheid geven over de hoeveelheid vermogen dat mogelijk wordt gedeconserveerd onder uiteenlopende marktomstandigheden en rekening houden met de kosten voor groot onderhoud. Deze analyse zal bijdragen in de beoordeling van de aanbodzijde in het kader van de leveringszekerheid in bepaalde scenario’s. Daarbij kan gedacht worden aan scenario’s waar er sprake is van een nog verdere vermindering van vermogensreserves in de komende jaren in de omringende landen dan is aangenomen in de huidige monitoring, op basis van de informatie-uitwisseling tussen TSO’s. (…)’