Regio’s ingedeeld voor regionale-energiestrategieën

Op initiatief van provincies, gemeenten en waterschappen is Nederland ingedeeld in dertig regio’s. In die regio’s nemen decentrale overheden het initiatief voor het opstellen van regionale-energiestrategieën (RES).

In de energieregio’s brengen inwoners, bedrijven, maatschappelijke organisaties en netbeheerders de mogelijkheden voor duurzame opwek van energie en de gevolgen daarvan voor het energienetwerk in kaart. Deze manier van werken, gebaseerd op regionaal maatwerk, leidt tot meer gedragen concrete uitvoeringsplannen. Die plannen dragen op hun beurt bij aan de realisatie van het nog te sluiten klimaatakkoord.

De klimaatopgave vraagt maatregelen die de persoonlijke leefomgeving van inwoners raken en zichtbaar zijn. Decentrale overheden werken hier al aan. Hun ervaringen vormden aanleiding om in 2018 met het aanbod voor de regionale-energiestrategieën te komen. Want die maatregelen vragen niet alleen om een zorgvuldig proces met tijd voor besluitvorming maar ook voor het financieel en sociaal maatschappelijk draagvlak omdat de plannen in de regio gezamenlijk ontwikkeld worden van onderaf. “Daarvoor is het ook van belang dat de maatregelen uit het nog te sluiten klimaatakkoord haalbaar, betaalbaar én uitvoerbaar zijn,” zegt Everdien Gunsing, van het Interprovinciaal Overleg.

Democratische legitimatie

Veel regio’s werken aan of hebben al concept regionale-energiestrategieën. Het te sluiten klimaatakkoord beschrijft de opgave voor duurzame opwek van energie waaronder elektriciteit en warmte en gebruik en de opslag en gevolgen daarvan voor het energienetwerk. In combinatie met ruimteclaims van andere klimaattafels betekent dat een groot beslag op de beschikbare fysieke ruimte. En daar komen nog andere opgaven bij zoals ruimte voor nieuwe woningen.

De ruimtelijke afwegingen die met de RES en andere opgaven samenhangen vragen om democratische besluitvorming van gemeenten, provincies, waterschappen en Rijk. Om die reden besluiten uiteindelijke raads- en statenleden over de ruimtelijke consequenties van de RES via het Omgevingsbeleid en daarbij horende Omgevingsprogramma’s en Omgevingsplannen.

“Het idee achter RES is dat het klimaatakkoord maatregelen beschrijft, die altijd landen in regio’s. Dat vraagt om draagvlak in de regio voor maatregelen en om maatwerk om die regionale mogelijkheden daarvoor te benutten,” legt Gunsing uit. “Voor decentrale overheden was dit de aanleiding om tijdens de vorming van de huidige regering een aanbod te doen om samen te werken aan klimaat en energietransitie. Uit dit aanbod komt ook het voorstel voor het werken met regionale-energiestrategieën voort, waar per regio samen de mogelijkheden in beeld worden gebracht voor duurzame energie in die regio.”

“Samen betekent hier het in kaart brengen van bottom-up maatregelen, op basis van regionaal en lokaal maatwerk én samen met alle betrokkenen. Bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties, netbeheerders, gemeenten, waterschappen en provincies brengen daarbij per regio in beeld waar welke mogelijkheden zijn voor de opwek van duurzame warmte en elektriciteit en wat dit bijvoorbeeld vraagt van het netwerk en opslag van energie.”

“De regio-indeling is ook bottom up tot stand gekomen en niet van bovenaf bepaald, meer rekening houdend met logische indelingen en samenwerkingsrelaties.” Dat impliceert onder meer dat vaak gebruik is gemaakt van regio’s die al veel samenwerken of al met energietransitie bezig zijn, zoals Food Valley in Gelderland en een deel van Utrecht of het eiland Goeree-Overflakkee, dat als gemeente al bezig was met energieneutraliteit.