Economie 2015 – Ontwikkelingen ‘fossiel’ hebben forse invloed

29 maart 2016 – Afgelopen vrijdag kwam het CBS met een jaaroverzicht over de Nederlandse economie in 2015. Het CBS concludeert dat er weliswaar sprake is van economisch herstel, maar dat dat herstel ook enkele ‘fundamentele vragen’ oproept. Een aantal van die vragen zijn direct verbonden met het gebruik van fossiele energiebronnen.

Uit het rapport ‘Nederland in 2015. Een economisch overzicht’
‘(…) ‘De teruggeschroefde gaswinning valt samen met een sterk verhoogd steenkoolverbruik bij de elektriciteitswinning. De CO2-uitstoot ging in 2015 dan ook fors omhoog en dit valt slecht te rijmen met de ambities die bij de klimaattop in Parijs zijn vastgelegd. (…)

De (Nederlandse) economie en energie
Citaten uit het CBS-rapport ‘Nederland in 2915. Een economisch overzicht’
Productiebeperking aardgas: minder export gas, meer import gas
‘(…)  De Nederlandse export groeide ook in 2015 aanzienlijk. De import van goederen en diensten nam echter sterker toe. De productiebeperking van Nederlands aardgas zorgde namelijk voor een verschuiving: minder export van Nederlands gas, meer import én wederuitvoer van buitenlands gas. Mede hierdoor was de bijdrage van de totale buitenlandse handel aan de economische groei per saldo licht negatief in 2015. In 2014 was er nog wel een aanzienlijke groeibijdrage van de internationale handel. (…) Door de Nederlandse productiebeperking nam de import van aardgas sterk toe, met 30 procent. Behalve voor eigen verbruik, werd er ook gas geïmporteerd om aan buitenlandse leverings- verplichtingen te voldoen. (…)
De totale export van aardolie, aardgas en overige delfstoffen nam met 3,8 procent af. De aardgasexport kromp met 13 procent. (…)’

Beperking gasproductie drukt economische groei
‘(…) De economische groei werd, net als in 2014, vooral getemperd door de krimpende delfstoffenwinning, die sterk wordt gedomineerd door de aardgaswinning. Tot voor kort konden schommelingen in de delfstoffenwinning voornamelijk worden verklaard door zachte of juist strenge winters. Bij strengere winters wordt er meer gestookt en dus meer gas opgepompt. Door het instellen van het productieplafond aan de Groningse gaswinning begin 2015 kromp de delfstoffenwinning, terwijl het eerste kwartaal in 2015 een stuk kouder was dan een jaar eerder. Het terugdraaien van de gaswinning drukte de economische groei in 2015 met ongeveer 0,4 procentpunt. (…)’

Lagere aardgasbaten dempen toename overheidsinkomsten
‘(…) De overheidsinkomsten zijn in 2015 licht gestegen. De belastingopbrengsten namen toe, maar lagere aardgasbaten deden de stijging van de inkomsten voor een groot deel teniet. (…) De niet-belastinginkomsten daalden (…) met 5,1 miljard euro. Dit was hoofdzakelijk het gevolg van lagere aardgasbaten. Brachten deze in 2014 nog 10,3 miljard op, in 2015 maar de helft. In 2013 nog piekten de aardgasbaten met 15,3 miljard euro. De sterke daling van de aardgasbaten houdt verband met productiebeperkingen als gevolg van aardbevingen in Groningen. Daarnaast waren lagere prijzen van invloed. (…)’

Recordverbruik steenkool voor elektriciteitsproductie, CO2-uitstoot sterk gestegen
‘(…) Nederlandse elektriciteitscentrales verbruikten in 2015 een recordhoeveelheid steenkool voor de productie van elektriciteit. Het verbruik lag bijna een derde hoger dan in 2014. In totaal steeg de productie van elektriciteitscentrales met 7 procent. (…) De CO2-uitstoot in Nederland komt volgens voorlopige cijfers over 2015
5,5 procent hoger uit dan een jaar eerder. In dezelfde periode groeide de economie met 2,0 procent. Belangrijkste oorzaak van de stijging was de hogere CO2-uitstoot van energiebedrijven. (…)’

Invloed lage olieprijs
‘(…) Vanzelfsprekend had de daling van de olieprijs een grote impact op de prijzen voor energie en autobrandstoffen. Een liter benzine was in 2015 gemiddeld bijna 8 procent goedkoper dan in 2014. (…)’

Andere landen
‘(…) De groeivertraging van China en de grote prijsdaling van ruwe olie beheersten in 2015 het economische nieuws. De Chinese economie groeide in 2015 met 6,9 procent, de laagste groei sinds 1990. De Chinese productie van staal en elektriciteit daalde voor het eerst in minstens 25 jaar. Door de tegenvallende groei is er minder behoefte aan grondstoffen, zoals olie. Hierdoor, en door wereldwijde overproductie, zijn de olieprijzen sterk gedaald.
Rusland sterke krimp, VS en VK groei in 2015
Rusland is een van de grootste aardolieproducenten en -exporteurs ter wereld en werd hard getroffen door de prijsdalingen. Het zag zijn economie in 2015 krimpen met 3,7 procent. Ook de westerse sancties tegen het land vanwege het conflict in Oekraïne hadden een negatieve invloed op het groeicijfer.
De Verenigde Staten, de grootste olieproducent ter wereld, had vooral aan het eind van 2015 last van de dalende olieprijs. Het kwam desondanks uit op dezelfde economische groei als een jaar eerder: 2,4 procent. Het aanhoudende Amerikaanse economische herstel werd vooral gedragen door de consumentenuitgaven.
De investeringen namen juist af, doordat oliebedrijven hun uitgaven terug- schroefden. Het Verenigd Koninkrijk boekte een groei van 2,2 procent ten opzichte van 2014. (…)’

Bronnen
CBS, rapport, 25 maart 2016: ‘Nederland in 2016. Een economisch overzicht’
Zie ook
FluxEnergie, 29 maart 2016: Economie 2015 – Recordverbruik steenkool voor elektriciteitsproductie
FluxEnergie, 29 maart 2016: Economie 2015 – Niet minder, maar méér CO2-uitstoot
FluxEnergie, 29 maart 2016: Economie 2015 – Productie stroom uit hernieuwbare bronnen stijgt weer
Foto: FluxEnergie/© Paul Tolenaar